M. Pabianice - Kontrola kompleksowa przeprowadzona przez RIO w Łodzi, zakończona w 2005 roku

Wystąpienie pokontrolne przekazane przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi do gminy miejskiej Pabianice po zakończeniu kompleksowej kontroli w zakresie gospodarki finansowej i zamówień publicznych. Udostępniane na podstawie art.6 ust.1 pkt 4 lit "a" tiret drugi ustawy z dnia 6 września 2001 roku o dostępie do informacji publicznej.

Łódź, dnia 11 lipca 2005 roku

Pan
JAN BERNER
Prezydent Miasta PABIANICE

WK–602/37/2005

Działając na podstawie art.9 ust.2 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity z 2001 r. Dz.U. nr 55, poz.577 z późn. zm.) informuję, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi przeprowadziła kompleksową kontrolę gospodarki finansowej i zamówień publicznych w Mieście Pabianice. Stwierdzone w wyniku czynności kontrolnych nieprawidłowości i uchybienia wynikały, przede wszystkim, z błędnej interpretacji przepisów prawa, niedostatecznego nadzoru ze strony kierownictwa oraz nie stosowania procedur wewnętrznej kontroli finansowej. Wykazane nieprawidłowości dotyczyły w szczególności:W zakresie unormowań wewnętrznych

1. W obowiązującej w jednostce instrukcji obiegu dokumentów księgowych nie wprowadzono zmian wynikających z reorganizacji Urzędu, m.in. w zakresie komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za prowadzenie ewidencji składników majątkowych. Ponadto, w wewnętrznych regulacjach nie wskazano komórki odpowiedzialnej za prowadzenie ewidencji nieruchomości (w tym gruntów).
2. Ustalone procedury kontroli finansowej nie spełniały wszystkich wymogów określonych w art.35a ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 r. Dz.U. nr 15, poz.148 z późn. zm.), w szczególności co do zakresu operacji finansowych i gospodarczych objętych procedurami. Zgodnie z art.35a ustawy o finansach publicznych - kontrola finansowa w jednostkach sektora finansów publicznych dotyczy również procesów związanych z pobieraniem i gromadzeniem środków publicznych oraz z gospodarowaniem mieniem.
3. W dokumentacji opisującej przyjęte przez jednostkę zasady rachunkowości nie zawarto opisu systemu służącego ochronie danych i ich zbiorów, w tym: dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych i innych dokumentów stanowiących podstawę dokonanych w nich zapisów, stosownie do wymogów określonych w art.10 ust.1 pkt 4 ustawy z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. nr 76, poz.694 z późn. zm.).
4. W kontrolowanej jednostce nie ustalono zasad przenoszenia treści ksiąg rachunkowych na komputerowy nośnik danych.

Odpowiedzialność za określenie procedur kontroli finansowej oraz za ustalenie dokumentacji opisującej przyjęte w jednostce zasady rachunkowości oraz za aktualizację tej dokumentacji ponosi PREZYDENT MIASTA.

W zakresie funkcjonowania kontroli finansowej

1. Stwierdzono nieprzestrzeganie postanowień zawartych w rozdziale I ust. 2.3.1, 2.3.2. i 2.3.4. instrukcji obiegu dokumentów finansowych, wprowadzonej zarządzeniem nr 9/2002/III Prezydenta Miasta Pabianic z dnia 15 kwietnia 2002 roku, polegające na braku adnotacji, na dokumentach stanowiących podstawę zapłaty, dotyczącej zastosowanych procedur udzielania zamówień publicznych oraz informacji o celowości, gospodarności i legalności wydatku, jak również jego zgodności z planem finansowym. Opisane działanie świadczy o niestosowaniu procedur dotyczących kontroli dowodów źródłowych, będących podstawą dokonywania zapisów księgowych oraz ponoszenia wydatków.
2. Dowody księgowe (faktury) sprawdzane były pod względem formalno-rachunkowym przez pracownika nie posiadającego stosownego upoważnienia do dokonywania ww. czynności. Stosownie do zapisów art.28a ustawy o finansach publicznych, za całość gospodarki finansowej odpowiada kierownik jednostki, w tym także za wykonywanie określonych obowiązków w zakresie kontroli finansowej. Powierzenie pracownikom jednostki określonych obowiązków z zakresu gospodarki finansowej powinno odbyć się za ich zgodą na piśmie.
3. Na potwierdzenie sprawdzenia dowodów księgowych pod względem formalno-rachunkowym składane były nieczytelne podpisy (brak imiennej pieczątki). Postępowanie takie nie spełniało wymogów zawartych w rozdziale I ust.2.3.4. instrukcji obiegu dokumentów finansowych, zgodnie z którymi na dowód dokonania kontroli wydatków ze środków publicznych dokument powinien być podpisany nazwiskiem oraz opatrzony pieczątką i datą.
4. Na zawartych umowach stwierdzono przypadki braku podpisu radcy prawnego oraz klauzuli potwierdzającej zgodność umowy pod względem formalno-prawnym, co było wymagane przez ust.2 pkt 5 rozdziału I ww. instrukcji.
5. Przeprowadzając kontrole w podległych jednostkach organizacyjnych nie sprawdzano przestrzegania przez te jednostki ustalonych procedur kontroli finansowej, o których mowa w art.35a ustawy o finansach publicznych. Zgodnie z art.127 ust.2 ww. ustawy - organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego kontroluje przestrzeganie, przez podległe i nadzorowane przez siebie jednostki sektora finansów publicznych, realizacji procedur kontroli finansowej. Kontrola taka ma na celu, w pierwszej kolejności, ustalenie czy procedury kontroli zostały w ogóle określone i jaka jest ich treść, a następnie w oparciu o minimalną próbę 5 % wydatków (art.127 ust.3 ustawy) zbadanie czy przyjęte procedury są w danej jednostce przestrzegane.

Odpowiedzialność za zapewnienie prawidłowego funkcjonowania procedur kontroli finansowej ponosi Prezydent Miasta .

6. Nie przeprowadzano kontroli działalności Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w zakresie wymaganym przez art.67 ust.3 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz.408 z późn. zm.). Szczegółowe zasady sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej określone zostały w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 listopada 1999 roku w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru nad samodzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej i nad jednostkami transportu sanitarnego (Dz.U. nr 94, poz.1097).
7. Nie sporządzono za lata 2003-2004 sprawozdań z wykonania planu audytu i kontroli. Stosownie do zapisów § 35 regulaminu organizacyjnego, do zadań Zespołu Audytu i Kontroli Wewnętrznej – poza dokonywaniem czynności kontrolnych i sporządzaniem z nich protokołów – należało, m.in.: opracowywanie sprawozdań i wniosków z przeprowadzonych kontroli. Zgodnie z postanowieniami art.35f ust.5 pkt 1 ustawy o finansach publicznych - sprawozdanie z wykonania planu audytu za rok poprzedni audytor powinien przedstawić kierownikowi jednostki do końca marca następnego roku.
8. Przedłożone kontrolującym plany audytu i kontroli sporządzone na lata 2004-2005 nie spełniały wymogów określonych w przepisach art.35f ust.4 pkt 4 ustawy o finansach publicznych, mianowicie nie zawierały one: analizy obszarów ryzyka w zakresie gromadzenia środków publicznych i dysponowania nimi oraz proponowanego harmonogramu realizacji audytu wewnętrznego w danym roku i planowanych obszarów, które mają być objęte audytem w kolejnych latach.
9. Stwierdzono przypadki naruszenia przepisów instrukcji kancelaryjnej dla organów gminy i związków międzygminnych, wprowadzonej w życie rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 22 grudnia 1999 roku w sprawie instrukcji kancelaryjnej dla organów gmin i związków międzygminnych (Dz.U. nr 112, poz. 1319 z późn. zm.), co polegało, m.in., na braku przepływu dokumentów (informacji) pomiędzy poszczególnymi wydziałami Urzędu. Przyczyną wystąpienia tej nieprawidłowości był nieodpowiedni nadzór ze strony kierownika Urzędu nad ogólnym wykonywaniem przez pracowników Urzędu czynności kancelaryjnych.

W zakresie ewidencji księgowej i sprawozdań finansowych

1. W latach 2003–2004 kontrolowana jednostka nie sporządzała zestawień obrotów i sald kont księgi głównej dla jednostki, do czego zobowiązana była postanowieniami wynikającymi z art.18 ust.1 ustawy o rachunkowości. Treść ksiąg rachunkowych obejmujących zestawienia obrotów i sald kont syntetycznych i analitycznych nie była również przenoszona na koniec każdego miesiąca na inny komputerowy nośnik danych.
2. Księgi pomocnicze, tj.: karty kontowe, karty dochodów i wydatków – nie były drukowane na koniec roku, ani przenoszone na inny komputerowy nośnik danych, zapewniający trwałość zapisu informacji przez czas nie krótszy od wymaganego dla przechowywania ksiąg rachunkowych, co było wymagane przez art.13 ust.6 ustawy o rachunkowości.
3. W ewidencji księgowej nie zaprowadzono konta 242, które służyć powinno do ewidencji wpłat wadiów i zabezpieczeń. Ewidencja wpływów z tytułu depozytów i wadiów prowadzona była na koncie 241, co było niezgodne z postanowieniami zakładowego planu kont, wprowadzonego zarządzeniem nr 10/2002/III Prezydenta Miasta Pabianic z dnia 19 kwietnia 2002 roku.
4. Stwierdzono nie przestrzeganie przepisów art.6 ust.1 i art.20 ust.1 ustawy o rachunkowości, poprzez nie ujmowanie zobowiązań z tytułu podatku VAT oraz zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od wypłaconych wynagrodzeń należnych za grudzień w ewidencji księgowej roku, którego zobowiązania te dotyczyły. Ponadto, w ewidencji księgowej dotyczącej grudnia, nie naliczano składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz zdrowotne (płaconych przez pracodawcę) od wypłaconych w grudniu wynagrodzeń.
5. Nabyte akcje Fabryki Urządzeń Mechanicznych „PONAR – Pabianice” S.A. zaewidencjonowano w urządzeniach księgowych (karta kontowa 030 – długoterminowe aktywa finansowe) w cenie nominalnej, zamiast w cenie ich nabycia. Postępowanie takie było sprzeczne z postanowieniami wynikającymi z art.28 ust.1 pkt 3 ustawy o rachunkowości.
6. W bilansie z wykonania budżetu Miasta Pabianice sporządzonym za 2003 rok nie wykazano - jako informacji uzupełniających - kwoty udzielonych poręczeń.

Zgodnie z unormowaniami zawartymi w art.4 ust.5 ustawy o rachunkowości, odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków wynikających z tej ustawy, w tym z tytułu nadzoru - ponosi kierownik jednostki (Prezydent Miasta).

W zakresie gospodarki kasowej i sporządzania dowodów księgowych

Na dowodach źródłowych nie zamieszczano adnotacji dotyczących uzasadnienia wydatku pod względem celowości, gospodarności i legalności. Ponadto, na dowodach stanowiących podstawę wypłaty gotówki z kasy lub dokonania przelewu z rachunku bankowego brak było klauzuli stanowiącej o tym, że wydatek podlega ujęciu w księgach rachunkowych i mieści się w planie finansowym. Na większości dokumentów rozchodowych brak było zapisów informujących o trybie, w jakim udzielono zamówienia publicznego. Postępowanie takie nie spełniało wymogów rozdziału I ust.2.3.1, ust.2.3.2 i ust.2.3.4 instrukcji obiegu dokumentów finansowych.

W zakresie wykonywania budżetu

1. Stwierdzono przypadki braku kontrasygnaty Skarbnika Miasta lub osoby przez niego upoważnionej w odniesieniu do czynności prawnych mogących spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, co naruszało postanowienia art.46 ust.3 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity z 2001 r. Dz. U. nr 142, poz.1591 z późn. zm.).
2. Prezydent Miasta udzielając pełnomocnictwa do dysponowania rachunkiem bankowym Miasta jako formy zabezpieczenia spłaty zaciąganych pożyczek naruszył przepisy art.92 w związku z art.129 ust.1 ustawy o finansach publicznych oraz art.30 ust.2 i ust.3 ustawy o samorządzie gminnym, z których wynikało, że dysponentem środków publicznych na rachunku bankowym jednostki samorządu terytorialnego może być wyłącznie organ wykonawczy tej jednostki, wykonujący określone w uchwale budżetowej zadania, przy zachowaniu zasad wykonywania budżetu wynikających z art. 92 ustawy o finansach publicznych.

W zakresie dochodów z podatków i opłat lokalnych

1. Na koncie 226 – długoterminowe należności budżetowe nie ewidencjonowano hipotek przymusowych. Zgodnie z zakładowym planem kont, na koncie tym winien być księgowany przypis długoterminowych należności z tytułu ratalnej sprzedaży mieszkań (226/840) oraz przeniesienie długoterminowych należności z tytułu ratalnej sprzedaży mieszkań do dochodów krótkoterminowych w wysokości raty należnej za dany rok budżetowy (221/226). Z ustaleń kontroli wynikało, że w ewidencji analitycznej przewidziano także konto 226–100 do ewidencji długoterminowych należności budżetowych zabezpieczonych hipoteką. Wskazano nawet, że konto 226-100-01 służy do ewidencjonowania długoterminowych należności PAMOTEX-u zabezpieczonych hipoteką. Z wyjaśnień Skarbnika Miasta wynikało, że konto 226-100-01 zostanie usunięte z wykazu kont analitycznych. Na koncie tym nie dało się przeprowadzić księgowań ciągłych zmian dotyczących wysokości faktycznych należności podatkowych i odsetek. Wszystkie zapisy operacji księgowych, jak również stanu należności podatkowych za poszczególne okresy, szczegółowo odzwierciedlała karta kontowa podatnika. Z wyjaśnienia wynikało ponadto, że hipoteki przymusowe odnotowane zostały na kartach kontowych podatników i są wykazywane w bilansie jako należności podatkowe i ewidencjonowane na następujących kontach: 221-100-001 – podatek od nieruchomości osób prawnych oraz 221-018 – przekształcenie użytkowania wieczystego w prawo własności.
2. Na podstawie art.39 ust.2 ustawy o samorządzie gminnym - do wydawania i podpisywania w imieniu Prezydenta Miasta Pabianic decyzji upoważnione zostały: Pani Elżbieta Tkaczuk - Skarbnik Miasta (upoważnienie nr 97/2002 z dnia 25 listopada 2002 roku) oraz Pani Beata Strojny - kierownik Referatu Podatków i Opłat Lokalnych Urzędu Miejskiego w Pabianicach (upoważnienie nr 40/2002 z dnia 21 maja 2003 roku). W sprawach dotyczących decyzji podatkowych, właściwym byłby przepis art.143 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (tekst jednolity z 2005 r. Dz. U. nr 8, poz.60), na mocy którego organ podatkowy może upoważnić pracownika kierowanej jednostki organizacyjnej do załatwiania spraw w jego imieniu i w ustalonym zakresie, a w szczególności do wydawania decyzji, postanowień i zaświadczeń.

Podatek od nieruchomości od osób prawnych

1. W toku kontroli dochodów z tytułu podatku od nieruchomości stwierdzono następujące nieprawidłowości w odniesieniu do zadeklarowanej podstawy opodatkowania lub daty powstania obowiązku podatkowego:
- SPZOZ „PABIAN-MED” w 2003 i 2004 roku zadeklarował powierzchnię budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych ogółem oraz budynki pozostałe (garaże i komórki), a ponadto budowle i grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Wskazać należy, że zgodnie z art.1a ust.1 pkt 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. nr 9, poz.84 z późn. zm.) - budynki będące w posiadaniu przedsiębiorcy lub podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą mogą zostać opodatkowane wg stawek pozostałych tylko w przypadku, gdy ze względów technicznych nie są i nie mogą być wykorzystywane na prowadzenie działalności gospodarczej (wg informacji z dnia 19 kwietnia 2005 roku złożonej przez dyrektora SPZOZ "PABIAN-MED" przedmiotowe garaże wydzierżawiono osobom fizycznym - za zgodą organu założycielskiego),
- Gimnazjum nr 2 posiadające nieruchomość w trwałym zarządzie wykazało w deklaracjach na 2003 i 2004 rok powierzchnię użytkową budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – 9 m² przez 10 miesięcy w roku. Wobec powyższego wskazać należy, że jeżeli przedmiot opodatkowania znajduje się w posiadaniu przedsiębiorcy/podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą przez cały rok to okresowe zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej nie ma znaczenia dla przyjętej stawki opodatkowania (z ustnych wyjaśnień inspektora Pani Grażyny Kowal wynikało, że na terenie szkoły prowadzony jest kiosk),
- w korekcie deklaracji Zakładów Mięsnych „PAMSO” SA z dnia 4 września 2003 roku wykazano zwiększenie powierzchni budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej o 11,6 m² za 4 miesiące 2003 roku (od września do grudnia). Z wyjaśnienia załączonego do korekty wynikało, że zwiększenie nastąpiło w wyniku modernizacji sklepu (powiększenie jego powierzchni o 11,6 m² z dniem 31 sierpnia 2003 roku). Opodatkowanie nowo wybudowanej części budynku w ciągu roku było niezgodne z przepisami art.6 ust.2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych. W przypadku, gdy okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub jego części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku, w którym budowa została zakończona albo, w którym rozpoczęto użytkowanie budynku lub jego części przed ich ostatecznym wykończeniem,
- Pabianickie Zakłady Środków Opatrunkowych „PASO” SA złożyły w 2003 roku deklarację, w której wykazały, między innymi, budynki i grunty pozostałe. Obok gruntów pozostałych o powierzchni 52.021 m² wykazano grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej - 53.197 m². Taką samą powierzchnię gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej i pozostałych, podatnik wykazał w korekcie deklaracji na 2002 rok złożonej dnia 22 czerwca 2002 roku. W 2003 roku złożono 2 korekty deklaracji, w których nie wykazano już powierzchni gruntów pozostałych (tylko 53.197 m² gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej). Do korekt nie dołączono pisemnego uzasadnienia ich przyczyny, wymaganego przepisami art.81 ustawy Ordynacja podatkowa. Drugą korektę złożono w dniu 13 czerwca 2003 roku, natomiast wg adnotacji na niej dokonanej obowiązuje ona od maja do grudnia 2003 roku - zatem podatnik uchybił terminowi złożenia korekty (art.6 ust.9 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych). Pomimo wystąpienia niezgodności danych wynikających z wcześniej złożonych deklaracji, organ podatkowy nie podjął czynności sprawdzających w trybie art.274a ustawy Ordynacja podatkowa. Nie wszczęto też postępowania podatkowego. W deklaracji na 2004 rok podatnik wykazał zarówno grunty pozostałe o pow.52.021 m², jak i grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej o pow.53.197 m², a ponadto budynki pozostałe o pow.844,45 m². W dniu 3 marca 2005 roku zostały złożone korekty deklaracji za lata 2003-2005 (brak korekty dotyczącej 2002 roku). W skorygowanych deklaracjach wykazano wyłącznie grunty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej o powierzchni 105.218 m² oraz wyłącznie budynki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
2. Stwierdzono także inne naruszenia przepisów ustawy Ordynacja podatkowa oraz przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 listopada 2001 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. nr 137, poz.1541 z późn. zm.), mianowicie:
- w stosunku do podatnika SPZOZ „PABIAN-MED” wydano dwie decyzje przyznające ulgi: nr BFN.II-3110/58/04 z dnia 17 lutego 2004 roku i nr BFN.II-3110/95/04 z dnia 15 lipca 2004 roku, których uzasadnienie faktyczne nie odpowiadało wymogom stawianym przez ustawodawcę w art.210 § 4 ustawy Ordynacja podatkowa. Taka sama sytuacja dotyczyła decyzji przyznających Gimnazjum nr 2 w Pabianicach ulgi w zapłacie zaległości podatkowej,
- w odniesieniu do „PASO” SA, które nie płaciło należnego podatku w latach objętych kontrolą (na dzień 31 grudnia 2004 roku wysokość zaległości podatkowej wyniosła 2.423.291,21 zł i obejmowała okres od grudnia 1998 roku do grudnia 2004 roku) stwierdzono naruszenie przepisów w zakresie terminowości podejmowania czynności windykacyjnych, mimo umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego i bezskutecznego upływu terminu określonego w upomnieniach (styczeń 2004 roku). Tytuły wykonawcze wystawiono dopiero w dniu 14 czerwca 2004 roku. Natomiast na zaległości objęte restrukturyzacją (po umorzeniu postępowania) upomnienia wystawiono dopiero w dniu 4 czerwca 2004 roku,
- w przypadku „PAMSO” SA - XII rata za 2003 rok w kwocie 29.193,61 zł została wpłacona z jednodniowym uchybieniem terminu płatności (16 grudnia) i bez odsetek za zwłokę. Organ podatkowy naruszył art.55 § 2 ustawy Ordynacja podatkowa, według którego - jeżeli dokonana wpłata nie pokrywa kwoty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę, wpłatę tę zalicza się proporcjonalnie na poczet kwoty zaległości podatkowej oraz kwoty odsetek za zwłokę w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości podatkowej do kwoty odsetek za zwłokę.
3. W latach 2003-2004 i w I kwartale 2005 roku nie przeprowadzono żadnych kontroli podatkowych w odniesieniu do osób prawnych.

Podatek od nieruchomości od osób fizycznych

1. Pierwsze decyzje ustalające wymiar podatku na 2003 rok (Fn 3110-1/3132/2003/1) zostały wydane dopiero z dniem 22 maja 2003 roku.
2. W niżej wymienionych przypadkach stwierdzono nieprawidłowości w odniesieniu do podstawy opodatkowania lub zasad wymiaru podatku:
- podatnik nr 1539 zadeklarował w wykazie nieruchomości z dnia 20 czerwca 2001 roku budynki mieszkalne - 124 m², budynki związane z działalnością gospodarczą - 40 m², pomieszczenia gospodarcze (komórki, szopy) 17 m² i 16 m², garaż wolnostojący - 26 m², grunty związane z działalnością gospodarczą - 40 m², grunty pozostałe - 477 m². Organ podatkowy opodatkował stawkami dla przedmiotów opodatkowania związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej tylko 40 m² gruntu i 40 m² budynku związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej. Dane zawarte w wykazie w odniesieniu do powierzchni gruntów różniły się od danych wynikających z ewidencji gruntów i budynków. Według wykazu powierzchnia gruntu wynosiła 40 m² + 477 m², natomiast według ewidencji gruntów i budynków - 477 m². Organ podatkowy przyjmował dane z ewidencji gruntów i budynków, nie wezwał jednakże podatnika w trybie art.274 Ordynacji podatkowej do skorygowania wykazu,
- podatnik nr 5949 wykazał w złożonej deklaracji prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie udzielania odpłatnych świadczeń zdrowotnych (gabinet ginekologiczny) w budynku mieszkalnym. Organ podatkowy w decyzjach wymiarowych na 2003 i 2004 rok - w stosunku do części budynku mieszkalnego zajętej na gabinet - zastosował stawkę dla budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, a nie stawkę obniżoną w wysokości 3,20 zł w 2003 roku oraz 3,34 zł w 2004 roku – właściwą dla działalności gospodarczej w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych. Ponadto - niezgodnie z art.1a ust.1 pkt 3 ustawy - opodatkowano w części grunt pod budynkiem mieszkalnym według stawek dla gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zajęcie części budynku mieszkalnego na prowadzenie działalności gospodarczej nie skutkuje zmianą sposobu opodatkowania gruntu związanego z budynkiem mieszkalnym,
- podatnik nr 14525 w złożonej w dniu 4 czerwca 2002 roku deklaracji w kategorii „pomieszczenia gospodarcze” zadeklarował powierzchnię powyżej 2,20 m). Natomiast w informacji w sprawie podatku od nieruchomości na 2004 rok złożonej w dniu 7 grudnia 2004 roku przytoczone wielkości podał w odwrotnym porządku. Organ podatkowy nie wyjaśnił rozbieżności w zadeklarowanym stanie faktycznym,
- podatnik nr 6176 - organ podatkowy traktował zadeklarowany lokal jako lokal stanowiący odrębną własność. Decyzje wymiarowe wystawiane były na właściciela odrębnego lokalu, jednakże wymienieni byli w nich również pozostali współwłaściciele nieruchomości. Na decyzjach widniała adnotacja „podatek płatny jest solidarnie”. Wobec powyższego należy wskazać, że jeżeli lokal stanowi odrębną własność, to wskazywanie w decyzji pozostałych współwłaścicieli jako odpowiedzialnych solidarnie niezgodne było art.3 ust.5 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, zgodnie z którym – w przypadku wyodrębnionej własności lokali – obowiązek podatkowy w zakresie podatku od nieruchomości od gruntu oraz części budynku stanowiących współwłasność ciąży na właścicielach lokali w zakresie odpowiadającym częściom ułamkowym wynikającym ze stosunku powierzchni użytkowej lokalu do powierzchni użytkowej całego budynku. Jest to wyjątek od zasady odpowiedzialności solidarnej współwłaścicieli przedmiotów opodatkowania wyrażonej w art.3 ust.4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych,
- podatnik nr 1634 - w wykazie nieruchomości z 1998 roku zadeklarował budynek mieszkalny o pow.131,30 m² związany z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz grunty pozostałe o pow.1.121 m². W informacji w sprawie podatku od nieruchomości za 2003 rok z dnia 19 stycznia 2004 roku podatnik wykazał ponadto powierzchnię budynków mieszkalnych o wysokości poniżej 2,20 m - 59,70 m² oraz o wysokości powyżej 2,20 m - 137,70 m². (w 2003 roku została wydana decyzja nr 3/03 o pozwoleniu na użytkowanie części mieszkalnej - piętro i poddasze - w budynku przy zbiegu ulic Dąbrowskiego 8 i Zielonej 13). W przedmiotowej informacji podatnik wykazał ponadto pomieszczenia gospodarcze (komórki, szopy) bez fundamentów o pow.15 m². W odniesieniu do 2003 roku organ podatkowy wydał decyzję z dnia 22 maja 2003 roku w sprawie ustalenia wymiaru podatku za 2003 roku od budynków mieszkalnych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej o pow.131,3 m², pomieszczeń gospodarczych o pow.15 m² (opodatkowano je wg stawek pozostałych od powierzchni) oraz gruntów pozostałych o pow.1.121 m². Nie wiadomo skąd organ podatkowy miał wiedzę o pomieszczeniach gospodarczych o pow.15 m². Sposób opodatkowania gruntów oraz pomieszczeń gospodarczych budzi wątpliwości w kontekście definicji legalnej gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą zawartej w art.1a ust.1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Po otrzymaniu informacji w sprawie podatku od nieruchomości na 2003 rok organ podatkowy zmienił decyzje wymiarowe na 2003 i 2004 rok. W obu skorygowanych decyzjach wymiarowych nie uwzględniono pomieszczeń gospodarczych. Z uwagi na brak fundamentów pomieszczenia te nie stanowią budynku, lecz budowlę w rozumieniu przepisów art.1a ust.1 pkt 1 i 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Ponieważ znajdują się w posiadaniu przedsiębiorcy (podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą) rozważyć należy opodatkowanie ich wg stawek dla budowli.
3. W 2003 roku nie przeprowadzono żadnych kontroli podatkowych w stosunku do osób fizycznych, natomiast w 2004 roku skontrolowano dwóch podatników i w 2005 – pięciu.

W zakresie udzielonych ulg w zapłacie podatku w zakresie podatku od nieruchomości (np. umorzenie zaległości, rozłożenie na raty, odroczenie terminu płatności)

W wyniku czynności kontrolnych - w oparciu o przyjętą próbę - stwierdzono:
- uzasadnienia faktyczne decyzji przyznających ulgi podatkowe, nie spełniały wymogów stawianych przez art.210 § 4 ustawy Ordynacja podatkowa, zgodnie z którym uzasadnienie faktyczne decyzji winno zawierać w szczególności: wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione; dowodów, którym dał wiarę oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności. Natomiast uzasadnienie prawne powinno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa,
- następujące decyzje zostały wydane z naruszeniem postanowień art.122 i art.187 ww. ustawy: nr BFN.II-3110/53/04 z dnia 20 kwietnia 2004 roku, nr BFN.II-3110/129/03 z dnia 3 września 2003 roku, nr BFN.II-3110/175/03 z dnia 8 grudnia 2003 roku, nr Fn.II-3110/22/03 z dnia 12 lutego 2003 roku oraz nr Fn.II-3110/26/03 z dnia 19 lutego 2003 roku. Powołane przepisy zobowiązywały organ podatkowy do podjęcia w toku postępowania wszelkich niezbędnych działań dla wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy oraz do zebrania i w sposób wyczerpujący rozpatrzenia całego materiału dowodowego,
- w kilku przypadkach organ podatkowy naruszył przepisy art.140 ww. ustawy podatkowej, określające terminy załatwiania spraw podatkowych, np. w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji nr BFN.II-3110/123/04 z dnia 5 października 2004 roku, nr BFN.II-3110/170/04 z dnia 20 grudnia 2004 roku, nr BFN.II-3110/91/04 z dnia 12 lipca 2004 roku oraz nr BFN.II-3110/129/03 z dnia 3 września 2003 roku,

W zakresie sprawozdawczości podatkowej

W wyniku kontroli sprawozdań Rb-27S za lata 2003-2004 ustalono, że nieprawidłowo wykazywano kwoty skutków udzielonych przez Miasto ulg, odroczeń, umorzeń i zwolnień obliczonych za okres sprawozdawczy. Od IV kwartału 2003 roku nie pomniejszano wykazywanych kwot o kwoty zapłaconych zobowiązań podatkowych oraz o kwoty wynikające z decyzji, które wygasły (przy decyzjach o odroczeniu terminu zapłaty lub rozłożeniu na raty).

W zakresie terminowości podejmowania czynności windykacyjnych w odniesieniu do zaległości podatkowych

Kontroli poddano prawidłowość działania jednostki w zakresie podejmowanych czynności windykacyjne w stosunku do podatników posiadających szczególnie wysokie kwoty zadłużenia w podatku od nieruchomości. Stwierdzono, że kontrolowana jednostka podejmowała działania mające na celu wyegzekwowanie należnych kwot. Ujawnione uchybienia dotyczyły:
- stan zaległości na dzień 31 grudnia 2004 roku podatnika nr 7182 wyniósł 84.166,49 zł i dotyczył zobowiązań podatkowych za lata 2003-2004. Nieruchomość, z którą związane były zaległości podatkowe stanowiła współwłasność osób fizycznych (dwóch małżeństw) i położona była w Pabianicach, przy ul. Partyzanckiej. Decyzje ustalające wymiar podatku na lata 2003-2004 doręczane były tylko jednej osobie, co ograniczało możliwość egzekwowania zaległości podatkowych od innych współwłaścicieli. Organ podatkowy wystawił w dniu 20 października 2004 roku dwa upomnienia na III i IV ratę za 2003 rok w łącznej wysokości 18.361,20 zł oraz na I-III raty za 2004 rok na łączną kwotę 28.214,80 zł. Kwoty rat wykazane w upomnieniach wynosiły 1 należnych (były ustalone dla jednego współwłaściciela), pomimo solidarnej odpowiedzialności. W wyznaczonym w upomnieniach terminie podatnik nie dokonał wpłaty, pomimo tego organ podatkowy nie wystawił tytułów wykonawczych.
W dniu 16 lutego 2005 roku Prezydent Miasta Pabianic wydał decyzję w sprawie odpowiedzialności dzierżawcy nieruchomości, tj. sp. jawnej „ERPOL” za zobowiązania podatkowe z tytułu podatku od nieruchomości. Kontrolującym przedłożono deklaracje podatkowe za lata 2003-2005 spółki, której wspólnikami było jedno z wyżej wymienionych małżeństw. Spółka zadeklarowała budynki i grunty o powierzchni 2.316 m² związane z prowadzaniem działalności gospodarczej. Ustalono, że z dniem 3 marca 2005 roku prawo użytkowania wieczystego nieruchomości o powierzchni 7.729 m², z którą związane były zaległości podatkowe, nabyła spółka jawna „ERPOL”.
Wskazać, zatem należy, że jeżeli użytkownikami wieczystymi nieruchomości o powierzchni 2.316 m² były osoby fizyczne, to wówczas dzierżawca nieruchomości, który nie był jednocześnie właścicielem budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – nie podlegał opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości,
- podatnik nr 6790 - stan zaległości na dzień 31 grudnia 2004 roku wyniósł 80.082,60 zł i dotyczył zobowiązań podatkowych z lat 2002-2004. W 2005 roku, po wystawieniu tytułów wykonawczych na IV ratę podatku za 2002 rok i I-IV raty za 2003 rok, Urząd Skarbowy przekazał wyegzekwowane zaległości podatkowe w trzech ratach, w łącznej wysokości 30.231,94 zł. Pomimo braku wpłat i bezskutecznego upływu terminu określonego w upomnieniach, organ podatkowy nie wystawił tytułów wykonawczych na zaległości za 2004 rok.

W zakresie opłaty targowej

1. W wyniku kontroli ustalono, że spółka z o.o. "TARGOWISKA MIEJSKIE" pobierała opłatę targową na targowiskach miejskich w okresie listopad - grudzień 2004 roku, mimo, że uchwała wyznaczająca spółkę jako inkasenta opłaty targowej obowiązywała od dnia 1 stycznia 2005 roku (uchwała
nr XXXVIII/357/04). Pobór opłaty targowej przez spółkę w miesiącach listopad-grudzień 2004 roku odbywał się, zatem bez podstawy prawnej.
2. W § 12 umowy na administrowanie targowiskami miejskim przy ul. Moniuszki 40/42, zawartej w dniu 2 listopada 2004 roku pomiędzy Gminą Miejską Pabianice a spółką z o.o. „TARGOWISKA MIEJSKIE” zapisano, że przekazanie przedmiotu umowy administratorowi zostanie dokonane protokołem zdawczo-odbiorczym sporządzonym przez strony i stanowiącym załącznik do umowy, natomiast z przedłożonych do kontroli dokumentów wynikało, że protokół zdawczo-odbiorczy targowisk i szaletu publicznego sporządzono w dniu 29 października 2004 roku, tj. zanim zawarto przedmiotową umowę. W protokole, Zarząd Dróg i Zieleni Miejskiej w Pabianicach przekazał z dniem 1 listopada 2004 roku spółce z o.o. „TARGOWISKA MIEJSKIE” w Pabianicach sprawy administracyjne związane z obsługą i funkcjonowaniem targowiska przy ul. Moniuszki 40/42 wraz z szaletem przy ul. Południowej oraz targowiska przy ul. Batorego 3/7.
3. Według rozliczeń sprzedanych biletów opłaty targowej spółka „TARGOWISKA MIEJSKIE” pobrała opłatę w następujących wysokościach:
- listopad 2004 rok - 20.387,70 zł (rozliczenie sporządzone odręcznie bez wyszczególnienia targowisk),
- grudzień 2004 rok - 24.687,90 zł, rozliczenie spółka przedłożyła w dniu 13 stycznia 2005 roku (w uchwałach Rady Miejskiej i umowach o inkaso - termin rozliczenia się inkasenta z pobranych i sprzedanych biletów opłaty targowiskowej określono do 10 dnia każdego następnego miesiąca za miesiąc rozliczeniowy). Rozliczenie sporządzono na załączniku nr 1 do umowy, w rozliczeniu nie ujęto targowiska przy ul. Batorego,
- styczeń 2005 rok - 24.135,70 zł,
- luty 2005 rok - 24.387,50 zł,
- marzec 2005 rok - 33.966,60 zł.
Kontrolującym nie przedłożono rozliczenia opłaty targowej dotyczącej targowiska przy ul. Batorego za okres styczeń – luty 2005 roku.
Do końca 2004 roku spółka „TARGOWISKA MIEJSKIE” nie wpłaciła do kasy Urzędu Miejskiego w Pabianicach żadnych kwot. Pierwsza wpłata nastąpiła w dniu 4 stycznia 2005 roku, w wysokości 10.000 zł, kolejne wpłaty nastąpiły: 10.000 zł – w dniu 25 lutego, 10.000 zł w dniu 22 marca, 10.000 zł w dniu 23 marca, 5.000 zł w dniu 31 marca.
Razem spółka wpłaciła do kasy Urzędu 45.000 zł, natomiast w okresie od listopada 2004 roku do końca marca 2005 roku zebrała opłatę targową na kwotę 127.565,40 zł. Zaległość na dzień 31 marca 2005 roku wyniosła 82.565,40 zł.
Zgodnie z zawartymi umowami, inkasent zobowiązany był do odprowadzenia całości zainkasowanej opłaty za dany miesiąc w terminie do 10 dnia następnego miesiąca do kasy Urzędu Miejskiego w Pabianicach. Mimo tak przekazywanej opłaty kontrolowana jednostka nie podjęła działań w celu wyegzekwowania wskazanego obowiązku, nie naliczała także inkasentowi odsetek za zwłokę. Dopiero w dniu 29 marca 2005 roku wystawiono wezwanie do uregulowania należności w wysokości 60.069,20 zł, bez odsetek za zwłokę.
5. Przypisy w karcie rodzajowej dokonywano według wpłat nie według przedkładanych rozliczeń, osoba przyjmująca wpłaty (inspektor z Referatu Księgowości Budżetowej – Pani Ewa Piątkowska) nie otrzymywała informacji, na jaką kwotę złożone zostało wcześniej rozliczenie. Z przedłożonych dokumentów i wyjaśnień wynikało, że brak było w Urzędzie prawidłowego obiegu informacji w powyższym zakresie.

Odpowiedzialność za powyższe nieprawidłowości ponoszą Prezydent Miasta, Zastępca Skarbnika Miasta.

W zakresie dochodów z majątku

Dochody z tytułu sprzedaży nieruchomości

1. W wyniku kontroli sprzedaży w trybie przetargowym nieruchomości, położonych w Pabianicach, przy ul.: Zamkowej nr 23a, nr działki 453/4 o powierzchni 509 m²; Żwirki i Wigury 34a, nr działki 179/6 o powierzchni 1.451 m²; Piotra Skargi 22, nr działki 88/1 o powierzchni 83 m² i nr 88/2 o powierzchni 335 m²; Zamkowej 43, nr działki 376/2 o pow.719 m² i 377 o powierzchni 924 m²; Partyzanckiej nr 94-108, nr działki 370/3 o powierzchni 14.200 m² oraz prawa użytkowania wieczystego nieruchomości położonej w Pabianicach, przy ul. Partyzanckiej nr 94-108, oznaczonej następującymi numerami działek: nr 6/41, 6/81, 6/76, 6/183, 6/185, 6/187, 6/189, 6/191, 6/193, 6/195, 6/197, 6/199, 6/201, 6/203, 6/205, 6/207, 6/209, 6/211, 6/213, 6/215, 6/217, 6/219, 6/221, 6/223, 6/225, 6/227, 6/229, 6/231, 6/233 i 6/235
stwierdzono naruszenie następujących przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (tekst jednolity z 2004 r., Dz. U. nr 261, po. 2603 z późn. zm.):
- w wykazach nieruchomości przeznaczonych do zbycia brak było wskazania terminu do złożenia wniosku przez osoby, którym przysługuje pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości na podstawie art.34 ust.1 pkt 1 i 2 ww. ustawy. W odniesieniu do sprzedaży nieruchomości położonej w Pabianicach przy ul. Zamkowej nr 43 działki nr nr 376/2 i 377 w wykazie wskazano termin do złożenia wniosku o nabycie dla osób, którym przysługuje pierwszeństwo nabycia z mocy art.34 ust.1 pkt 2 ustawy, pominięto natomiast kategorię osób wymienionych w pkt 1 powołanego artykułu,
- ogłoszenia o przetargu były podawane do publicznej wiadomości przed upływem terminów określonych w art.38 ust.2 ww. ustawy,
- ogłoszenia o przetargu zawierały zapis: „jeżeli osoba ustalona jako nabywca nieruchomości w terminie 21 dni od daty przetargu nie zgłosi się do podpisania aktu, Prezydent Miasta Pabianic może odstąpić od zawarcia umowy, a wpłacone wadium nie podlega zwrotowi”. Powyższy zapis niezgodny był z art.41 ust.1 ustawy o gospodarce nieruchomościami, który obciążał organizatora przetargu obowiązkiem zawiadomienia osoby ustalonej jako nabywca nieruchomości o miejscu i terminie zawarcia umowy sprzedaży lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości,
- w protokołach z przetargu zamieszczano adnotację niezgodną z art.41 ustawy, że „ustalenie terminu podpisania umowy notarialnej winno nastąpić w okresie 21 dni od dnia przetargu pod rygorem przepadku wadium”,
- w dokumentacji dotyczącej zbadanych transakcji sprzedaży nieruchomości brak było pism zawiadamiających osobę ustaloną jako nabywca nieruchomości o miejscu i terminie zawarcia umowy. Zgodnie z art.41 ust.1 ustawy, organizator przetargu jest obowiązany zawiadomić osobę ustaloną jako nabywca nieruchomości, o miejscu i terminie zawarcia umowy sprzedaży lub oddania w użytkowanie wieczyste nieruchomości, najpóźniej w ciągu 21 dni od dnia rozstrzygnięcia przetargu. Wyznaczony termin nie może być krótszy niż 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia. Z wyjaśnień Pani Jadwigi Myczkowskiej – Naczelnika Wydziału wynikało, że: „Wydział informował ustnie lub telefonicznie osobę ustaloną jako nabywca nieruchomości o miejscu i terminie zawarcia umowy sprzedaży i umowa taka podpisywana była niezwłocznie po podpisaniu protokołu uzgodnień”,
2. W wyniku kontroli sprzedaży w trybie bezprzetargowym nieruchomości położonych w Pabianicach, przy ul. Ciepłej 21 o powierzchni 850 m² i ul. Poniatowskiego 33 oznaczonej jako działka nr 18 o powierzchni 1.190 m² oraz lokali mieszkalnych położonych w Pabianicach przy ul. Odrodzenia nr 1a m.26 i ul. Wiejskiej 8a m.22 – stwierdzono:
- po zakończeniu wynikiem negatywnym V przetargu nieograniczonego na sprzedaż działki położonej przy ul. Ciepłej 21, w dniu 20 kwietnia 2004 roku do Urzędu Miejskiego w Pabianicach wpłynęła oferta zakupu przedmiotowej nieruchomości za cenę 28.000 zł, a wcześniej w dniu 13 kwietnia – za cenę 24.000 zł. Pismem z dnia 30 kwietnia 2004 roku nr GNU.I.72241-4/32/2004 Naczelnik Wydziału Gospodarki Nieruchomościami i Urbanistyki poinformowała o decyzji Prezydenta Miasta, który wybrał ofertę korzystniejszą. Oferent, który zaproponował niższą cenę w piśmie z dnia 11 maja 2004 roku zaoferował cenę 30.000 zł, powiększoną o należny podatek VAT, wyraził także gotowość uczestniczenia w licytacji tejże nieruchomości, co dawałoby równe szanse na zakup obu zainteresowanym stronom. Oferent proponujący 28.000 zł potwierdził gotowość nabycia nieruchomości za wyżej wymienioną cenę (pismo z dnia 18 maja 2004 roku). Pismem z dnia 22 czerwca 2004 roku nr GNU.I.72241-4/48/2004 Naczelnik Wydziału Gospodarki Nieruchomościami i Urbanistyki poinformowała oferenta, który jako pierwszy złożył swoją propozycję, o wyborze oferty konkurencyjnej i sprzedaży nieruchomości za cenę 28.000 zł,
- w wykazie nieruchomości z dnia 10 września 2001 roku dotyczącym zbycia nieruchomości położonej w Pabianicach, przy ul. Poniatowskiego 33 oznaczonej jako działka nr 18 o powierzchni 1.190 m² zawarto następujący zapis: „Pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości przysługuje osobie, która jest poprzednim właścicielem zbywanej nieruchomości pozbawionym prawa własności tej nieruchomości przed dniem 5 grudnia 1990 roku albo jego spadkobiercą, jeżeli złoży wniosek o nabycie przed upływem 20.10.2001 roku”. W wykazie pominięto jeszcze jedną kategorię podmiotów, którym przysługuje pierwszeństwo nabycia z mocy art.34 ust.1 pkt 1 ustawy. Są to osoby fizyczne i osoby prawne, którym przysługuje roszczenie o nabycie nieruchomości z mocy niniejszej ustawy lub odrębnych przepisów,
- w dokumentacji dotyczącej sprzedaży lokalu mieszkalnego położonego w Pabianicach przy ul. Odrodzenia nr 1a m.26 oraz lokalu położonego przy ul. Wiejskiej 8a m.22 brak było zawiadomienia najemcy o przeznaczeniu lokalu do zbycia (art.34 ust.4 ustawy o gospodarce nieruchomościami) oraz o przysługującym najemcy pierwszeństwie w nabyciu lokalu pod warunkiem złożenia wniosku o nabycie w terminie określonym w zawiadomieniu.
Zgodnie z wyjaśnieniem Pani Jadwigi Myczkowskiej – Naczelnika Wydziału, Gmina Miejska w Pabianicach sprzedaje lokale mieszkalne na rzecz najemcy lokalu, z którym zawarta została umowa najmu na czas nieoznaczony po uprzednim złożeniu przez najemcę wniosku o nabycie lokalu. Po przyjęciu przez najemcę warunków finansowych nabycia lokalu, lokal ten zgodnie z zarządzeniem Prezydenta Miasta wytypowany zostaje do sprzedaży. Najemca powiadomiony zostaje o wytypowaniu lokalu do sprzedaży i traktowane jest to przez Urząd jako powiadomienie najemcy o pierwszeństwie w nabyciu lokalu zgodnie z art.34 ust.4 ustawy o gospodarce nieruchomościami,
- w wykazie dotyczącym sprzedaży lokalu nr 26 przy ulicy Odrodzenia nr 1a zawarto zapis, że „pierwszeństwo w nabyciu przysługuje osobie, która jest poprzednim właścicielem zbywanej nieruchomości pozbawionym prawa własności tej nieruchomości przed dniem 5 grudnia 1990 roku albo jego spadkobiercą, jeżeli złoży wniosek o nabycie w terminie 6 tygodni licząc od dnia wywieszenia wykazu”. Wskazać należy, że doktryna i orzecznictwo przyjęły konstrukcję opartą na założeniu, że rodzajowa tożsamość zbywanej nieruchomości aktualizuje pierwszeństwo. A zatem, jeżeli przedmiotem zbycia jest lokal mieszkalny, to pierwszeństwo ma najemca tego lokalu. W konsekwencji nie ma obowiązku wskazywania w wykazie nieruchomości terminu do złożenia wniosku przez osoby, którym przysługuje pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości, na podstawie art.34 ust.1 pkt 1 i pkt 2 ustawy.

Dochody z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości, użytkowania, zarządu

1. W okresie objętym kontrolą oddano w użytkowanie wieczyste dwie nieruchomości, obie w trybie bezprzetargowym.
- nieruchomość położona przy ul. Narcyza Gryzla nr 40, 35 A, 43, 43 A, 45 A, 47 i 49, ul. Gawrońskiej nr 32, 10, 12, 12 A, ul. Bugaj nr 58, 80, 60, 62, 66, 70, 72, 74 B, 74 A, 76, 76 A, 78 A, 82, 80 A i 88 oraz Narcyza Gryzla – ulica, oznaczona numerami działek 299/13, 299/18, 299/45, 299/46, 299/47, 299/62, 299/51, 299/51, 299/58, 299/38, 299/41, 299/15, 299/16, 299/55, 299/43, 299/42, 299/37, 299/35, 299/32, 299/31, 299/23, 299/40, 299/137, 299/34, 299/142, 299/77, 299/75, 299/123, 299/11 i 299/135 o łącznej powierzchni 55.037 m², została oddana w użytkowanie wieczyste na podstawie art.208 ust.2 ustawy o gospodarce nieruchomościami Pabianickiej Spółdzielni Mieszkaniowej.
Zgodnie z powołanym przepisem - spółdzielniom, ich związkom oraz Krajowej Radzie Spółdzielczej i innym osobom prawnym, które na gruntach stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy do dnia 5 grudnia 1990 roku wybudowały same lub wybudowali ich poprzednicy prawni z własnych środków, za zezwoleniem właściwego organu nadzoru budowlanego budynki, przysługuje roszczenie o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów oraz o nieodpłatne przeniesienie własności znajdujących się na nich budynków. Roszczenie przysługuje tym osobom w stosunku do gruntów będących w dniu zgłoszenia roszczenia w ich posiadaniu w rozumieniu art.207 i obejmuje grunty niezbędne do prawidłowego korzystania z budynku. Według ust.4 powołanego artykułu - roszczenia, o których mowa w ust. 2 - wygasły, jeżeli wnioski w tej sprawie nie zostały złożone do dnia 31 grudnia 1996 roku.
Pabianicka Spółdzielnia Mieszkaniowa złożyła wniosek w dniu 19 grudnia 1995 roku o oddanie w użytkowanie wieczyste terenu położonego między ulicami Bugaj, Gawrońską, Gr. Roweckiego, Nawrockiego o łącznej powierzchni 48.566 m². We wniosku wymienione zostały następujące działki: 299/13, 299/16, 299/15, 299/18, 299/23, 299/31, 299/32, 299/35, 299/37, 299/38, 299/40, 299/41, 299/42, 299/43, 299/45, 299/46, 299/54, 299/55, 299/8, 299/62, 299/73, 299/75, 299/77, 299/123.
W dniu 23 czerwca 2003 roku została podpisana umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste i nieodpłatne przeniesienie własności budynków (akt notarialny repertorium A nr 3287/2003). Miasto Pabianice reprezentowali Pan Marek Błoch – Zastępca Prezydenta Miasta i Pani Jadwiga Myczkowska - Naczelnik Wydziału Geodezji i Gospodarki Gruntami. Przedmiotem umowy były, w szczególności działki o numerach 299/47, 299/51, 299/34, 299/137, 299/142, 299/11, 299/135, których nie wymieniono we wniosku Spółdzielni z dnia 19 grudnia 1995 roku. Wymieniono w nim natomiast działki nr nr 299/54 i 299/73, o których nie ma mowy w akcie notarialnym. Rozbieżności występują także w odniesieniu do powierzchni działek – w akcie notarialnym jest o 6.471 m² powierzchni więcej niż we wniosku. Wyjaśnienie w przedmiotowej sprawie złożyła Pani Jadwiga Myczkowska – Naczelnik Wydziału Gospodarki Nieruchomościami i Urbanistyki. Według powołanego wyjaśnienia, ujęta we wniosku Pabianickiej Spółdzielni Mieszkaniowej:
- działka nr ewidencyjny 299/54 została w 2000 roku podzielona na działki nr 299/134 i nr 299/135 (na działce nr 299/134 usytuowane są pawilony handlowe nie będące własnością Spółdzielni),
- działka nr ewidencyjny 299/73 została w roku 2001 podzielona na działki nr 299/142 i nr 299/143 (na działce nr 299/143 usytuowana jest stacja „trafo”).
W związku z powyższym w użytkowanie wieczyste na rzecz PSM oddane zostały działki 299/135 i 299/142.
Oddane w użytkowanie wieczyste działki nr nr 299/47, 299/51, 299/137, 299/34, 299/11 znajdują się na obszarze objętym decyzją zatwierdzającą plan realizacyjny osiedla „Bugaj” znak: B-601/112/71 z dnia 01.06.1971 r. ujęte zostały w protokole z rokowań, brak natomiast dokumentów potwierdzających uzupełnienie pierwotnego wniosku Spółdzielni.
W świetle powyższych ustaleń wskazać należy, że przedmiotem umowy były także działki, które nie zostały objęte wnioskiem Spółdzielni (działki nr nr 299/47, 299/51, 299/137, 299/34, 299/11.
- nieruchomość położona przy ul. Przejazd 4a (oznaczona numerami działek 227/69 i 227/70 o łącznej powierzchni 103 m²) została oddana w użytkowanie wieczyste w trybie art. 207 ust. 1 ustawy, na wniosek z dnia 30 lipca 2002 roku złożony przez właściciela pawilonu handlowego, położonego na przedmiotowej nieruchomości. Zgodnie z powołanym przepisem - osoby, które były posiadaczami nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub własność gminy w dniu 5 grudnia 1990 roku i pozostawały nimi nadal w dniu 1 stycznia 1998 roku, mogły żądać oddania nieruchomości w drodze umowy w użytkowanie wieczyste wraz z przeniesieniem własności budynków, jeżeli zabudowały te nieruchomości na podstawie pozwolenia na budowę z lokalizacją stałą. Nabycie własności budynków wybudowanych ze środków własnych posiadaczy następuje nieodpłatnie. Z akt sprawy wynikało jednak, że oddanie nieruchomości
w użytkowanie wieczyste nastąpiło na rzecz następcy prawnego posiadacza nieruchomości i właściciela pawilonu handlowego, niezgodnie z przytoczonym przepisem. W dokumentacji znajdowała się umowa z 1991 roku kupna-sprzedaży budynku sklepu o powierzchni 30 m², zawarta między poprzednim właścicielem a osobą, na rzecz której w 2003 roku ustanowiono prawo użytkowania wieczystego. Z powyższego wynikało, że nabywca nie był posiadaczem nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa lub własność gminy w dniu 5 grudnia 1990 r., czego wymaga zastosowany przepis art. 207 ust.1 ustawy.
W dniu 15 grudnia 2003 roku zawarto umowę o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste i przeniesienie własności budynku (akt notarialny repertorium A nr 6141/2003). Miasto Pabianice reprezentowali Pan Marek Błoch – Zastępca Prezydenta Miasta i Pani Jadwiga Myczkowska – Naczelnik Wydziału Gospodarki Nieruchomościami i Urbanistyki Urzędu Miejskiego w Pabianicach.
2. W odniesieniu do terminowości wnoszenia opłat z tytułu trwałego zarządu stwierdzono, że Miejski Zakład Pogrzebowy opłatę za 2003 rok uiścił w dniu 12 czerwca 2003 roku, zamiast do dnia 31 marca 2003 roku (bez odsetek za zwłokę).
3. Miejski Ośrodek Kultury w Pabianicach, zgodnie ze statutem z dnia 16 czerwca 1994 roku posiadał osobowość prawną jako instytucja kultury. Taki sam zapis znalazł się w statucie Miejskiego Ośrodka Kultury w Pabianicach zatwierdzonym uchwałą nr XXV/211/04 z dnia 3 marca 2004 roku. Także Muzeum Miasta Pabianic z mocy uchwały nr XXXVIII/389/01 z dnia 28 lutego 2001 roku posiada osobowość prawną jako instytucja kultury. Wymienione podmioty władają nieruchomościami Miasta Pabianice na podstawie decyzji o ustanowieniu na ich rzecz trwałego zarządu. Zgodnie z przepisami ustawy o gospodarce nieruchomościami, trwały zarząd przysługiwać może wyłącznie jednostkom organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej. Według wyjaśnienia Pani Jadwigi Myczkowskiej - Naczelnika Wydziału Gospodarki Nieruchomościami i Urbanistyki "Wydział Gospodarki Nieruchomościami i Urbanistyki wystąpi ze stosownym zapytaniem do organu prowadzącego rejestr instytucji kultury. W przypadku uzyskania informacji potwierdzających, że MOK w Pabianicach i Muzeum Miasta Pabianic figurują w tym rejestrze, wydane zostaną decyzje o wygaśnięciu trwałego zarządu. Następnie zostaną przygotowane dokumenty określające sposób korzystania z przedmiotowych nieruchomości przez te podmioty". Z porównania dat wydania decyzji o ustanowieniu trwałego zarządu i aktów założycielskich wynikało, że w odniesieniu do Miejskiego Ośrodka Kultury trwały zarząd został ustanowiony na rzecz podmiotu posiadającego osobowość prawną. Zacytowane wyjaśnienie wskazuje także na nieprawidłowy obieg informacji między poszczególnymi Wydziałami Urzędu Miasta.
4. Z uwagi na wysokie kwoty zaległości wykazywane w dziale 700 - gospodarka mieszkaniowa rozdziale 70005 - gospodarka gruntami i nieruchomościami § 047 - wpływy z opłat za zarząd, użytkowanie i użytkowanie wieczyste nieruchomości (na dzień 31 grudnia 2003 roku wyniosły one 181.465 zł, a na dzień 31 grudnia 2004 roku – 188.454 zł), kontroli poddano czynności windykacyjne podejmowane w stosunku do podmiotów posiadających najwyższe zadłużenie.
- stwierdzono, że postępowanie windykacyjne w zakresie opłat z tytułu użytkowania wieczystego w Urzędzie Miejskim w Pabianicach prowadzone było w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity z 2002 r., Dz. U. nr 110, poz.968 z późn. zm.). Wystawiane tytuły wykonawcze kierowane były do Naczelnika Urzędu Skarbowego,
- w stosunku do następujących podmiotów stwierdzono zaniechanie czynności windykacyjnych:
- „Eve” sp. z o.o. – zaległości na dzień 31 grudnia 2004 roku wyniosły 2.214 zł i powstały w okresie od dnia 22 stycznia 2002 roku do dnia 13 czerwca 2002 roku – kontrolującym przedłożono trzy upomnienia na zaległość z tytułu użytkowania wieczystego: dwa z 2002 roku (z dnia 15 maja 2002 roku i z dnia 19 listopada 2002 roku), ostatnie upomnienie z dnia 23 czerwca 2003 roku wróciło z adnotacją "Adresat odmawia przyjęcia. Firma zlikwidowana." Nie podjęto innych działań w celu egzekucji zaległości wymienionego użytkownika,
- „Spółdzielczy Ośrodek Doświadczalno-Konstrukcyjny” – zaległości na dzień 31 grudnia 2004 roku wyniosły 52.780,38 zł. Użytkowanie wieczyste zostało ustanowione na mocy aktu notarialnego z dnia 28 grudnia 1994 roku (repertorium A nr 6808/94). W 2002 roku w wyniku przeprowadzonej egzekucji z nieruchomości zmienił się użytkownik wieczysty (zawiadomienie z dnia 31 października 2002 roku Sądu Rejonowego w Pabianicach). Kontrolującym przedłożono 7 tytułów wykonawczych z dnia 8 lutego 2002 roku na łączną kwotę 47.217,72 zł, dotyczących zadłużenia z tytułu użytkowania wieczystego za lata 1995-2001 - a zatem w części wystawionych na zaległości już przedawnione. Nie podjęto czynności windykacyjnych w celu wyegzekwowania opłaty rocznej w wysokości 5.562,66 zł za 2002 rok. W odniesieniu do lat 1998-1999 kontrolującym przedłożono dwa pisma użytkownika wieczystego w sprawie rozłożenia na raty powstałych zaległości,
- Spółdzielnia Inwalidów im. J. Dąbrowskiego – zaległości na dzień 31 grudnia 2004 roku wyniosły 27.767,11 zł. Prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione na mocy aktu notarialnego z dnia 3 marca 1998 roku (repertorium A nr 1546/98), a następnie zbyte
w drodze egzekucji z nieruchomości (postanowienie Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 11 marca 2003 roku o przysądzeniu prawa użytkowania wieczystego). W dniu 8 lutego 2002 roku wierzyciel wystawił 3 tytuły wykonawcze na łączną kwotę 21.017,19 zł (zaległości powstałe w latach 2000 - 2001). Postępowaniem egzekucyjnym nie objęto zaległości z roku 2002,
- Transportowo-Usługowa Spółdzielnia Pracy „Trans-Mlecz” – zaległości na dzień 31 grudnia 2004 roku wyniosły 30.194,24 zł (w kwocie tej zawarte są również zaległości z tytułu umowy użytkowania). Prawo użytkowania wieczystego zostało ustanowione na mocy aktu notarialnego z dnia 31 grudnia 1998 roku. W dniu 8 października 2001 roku wierzyciel – Miasto Pabianice wystawił tytuły wykonawcze na zaległości z lat 1996-2001. Kwoty zaległości wynikające z tytułów wykonawczych obejmują również zaległości z tytułu umowy użytkowania, której stroną jest "Trans-Mlecz". Do czasu wystawienia tytułu wykonawczego zaległości za lata 1996-1997 uległy już przedawnieniu. Po dniu 8 października 2001 roku nie podejmowano postępowania windykacyjnego w stosunku do zaległości wymienionego użytkownika. W 2003 roku wystawiono upomnienie nr 12/2003 z dnia 13 października 2003 roku na zaległości od 1996 roku do 2003 roku (a zatem w znacznej części na zaległości już przedawnione). Ostatnia wpłata została dokonana przez użytkownika w dniu 31 grudnia 1999 roku,
- Przedsiębiorstwo Robót Inżynieryjno-Budowlanych – na dzień 31 grudnia 2004 roku zaległość wyniosła 11.389,84 zł (obejmuje lata 2003-2004). W 2003 roku wystawiono dwa upomnienia na zaległą opłatę roczną za 2003 roku (w dniu 23 czerwca 2003 roku i w dniu 13 października 2003 roku). Nie podjęto innych czynności windykacyjnych w stosunku do zaległości wymienionego podmiotu,
5. Dopuszczono do przedawnienia zaległości z tytułu opłat za użytkowanie wieczyste w przypadku kilku użytkowników wieczystych. Powyższe dotyczyło np. zaległości „Iskry” Konfekcyjnej Spółdzielni Pracy, której zaległości na dzień 31 grudnia 2004 roku wyniosły 19.029,36 zł. W dniu 8 lutego 2002 roku wierzyciel wystawił 7 tytułów wykonawczych na zaległości za lata 1995-2001 na kwotę 19.029,36 zł. Tytułami objęto również przedawnione należności za lata 1995 - 1998. Także zaległości za lata 1995-1998 „Spółdzielczego Ośrodka Doświadczalno-Konstrukcyjnego” w dniu wystawienia tytułów wykonawczych (8 luty 2002 rok) były już przedawnione. Do czasu wystawienia tytułu wykonawczego w stosunku do Transportowo-Usługowej Spółdzielni Pracy „Trans-Mlecz” (w dniu 8 października 2001 roku) zaległości za lata 1996-1997 uległy już przedawnieniu.
6. W odniesieniu do zaległości obciążających Roberta Zimonia pewne wątpliwości budziły zapisy na karcie kontowej użytkownika - np. w odniesieniu do opłaty rocznej za 2000 rok dokonano przypisu w wysokości 1.752 zł i pomimo zmiany kwoty opłaty rocznej wyrokiem Sądu Rejonowego nie skorygowano wysokości przypisu. Jak można przypuszczać, wynikało to z braku dostępu pracowników Wydziału Budżetu i Finansów do dokumentów źródłowych - przypisy dokonywane były na podstawie notatek sporządzanych przez pracowników wydziałów merytorycznych, które nie były odpowiednio dokumentowane.

Dochody z tytułu najmu i dzierżawy nieruchomości

W odniesieniu do gospodarowania lokalami użytkowymi stwierdzono, że wewnętrzne regulacje w tym zakresie były niespójne: według Regulaminu organizacyjnego (zarządzenie nr 85/2003/IV Prezydenta Miasta Pabianic z dnia 2 lipca 2003 roku) gospodarowanie zasobem gminnych lokali użytkowych należy do zadań Wydziału Spraw Lokalowych. Natomiast zgodnie ze statutem Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Pabianicach (załącznik nr 3 do uchwały nr XXVII/217/04 z dnia 6 kwietnia 2004 roku) Zakład prowadzi działalność w zakresie usług podstawowych oraz działalność pomocniczą, do których w szczególności zalicza się: organizowanie przetargów na najem lokali użytkowych, zawieranie umów z użytkownikami na najem lokali. Zakład za pośrednictwem Dyrektora w ramach udzielonego pełnomocnictwa zarządza mieniem komunalnym i zapewnia jego ochronę. Dyrektorowi Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Pabianicach udzielono, w szczególności, upoważnienia nr 37/2004 z dnia 3 czerwca 2004 roku do reprezentowania Gminy Miejskiej Pabianice w sprawach związanych z zarządem i administracją lokalami użytkowymi z terenu miasta Pabianic, a nadto do występowania w imieniu Gminy Miejskiej Pabianice we wszelkich sprawach związanych z zarządem i najmem lokali użytkowych z terenu miasta, bez prawa udzielania dalszego pełnomocnictwa.

Dochody z tytułu zajęcia pasa drogowego

1. Zezwolenia na zajęcie pasa drogowego wydawane były przez Zarząd Dróg i Zieleni Miejskiej, a podpisywane przez Hieronima Ratajskiego – Zastępcę Prezydenta Miasta Pabianic. Jedno zezwolenie – nr 111/11 z dnia 12 listopada 2003 roku zostało podpisane przez Pana Marka Błocha – Zastępcę Prezydenta Miasta. Kontrolującym nie przedłożono upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych dla Zastępców Prezydenta Miasta, przedłożono jedynie zarządzenie Prezydenta Miasta Pabianic nr 10/2002/IV z dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie upoważnienia Zastępców Prezydenta Miasta Pabianic do składania oświadczeń woli w imieniu Gminy Miejskiej Pabianice, a następnie zarządzenie nr 64/2004/IV z dnia 7 maja 2004 roku – obydwa wydane na podstawie art.46 ust.1 ustawy o samorządzie gminnym. Podstawę prawną udzielenia upoważnienia przez zarządcę drogi do wydawania decyzji dotyczących zajęcia pasa drogowego stanowił art.21 ust.1a ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (tekst jednolity z 2004 r., Dz. U. nr 204, poz. 2086).
2. Żaden wniosek w sprawie wydania zezwolenia na zajęcie pasa drogowego nie został złożony co najmniej z 3 miesięcznym wyprzedzeniem, co było wymagane przez § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych (Dz. U. nr 6, poz.33 z późn. zm.). Powyższa uwaga dotyczy spraw, do których stosowane były przepisy wymienionego rozporządzenia. Z dniem 4 lipca 2004 roku weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 2004 roku w sprawie określenia warunków udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego (Dz. U. nr 140, poz.1481), które nie stawia takiego wymogu.
3. Według § 1 ust. 5 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 2004 roku w sprawie określenia warunków udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego - w przypadku zajęcia pasa drogowego w celu prowadzenia robót do wniosku należy dołączyć dodatkowo: oświadczenie o posiadaniu ważnego pozwolenia na budowę obiektu umieszczanego w pasie drogowym lub o zgłoszeniu budowy lub prowadzonych robót właściwemu organowi administracji architektoniczno-budowlanej. Niezgodnie z powołanym przepisem do wniosków złożonych po dniu 4 lipca 2004 roku nie załączono wymaganych oświadczeń.
4. W żadnym przypadku zarządca drogi przed udzieleniem zezwolenia nie wydał opinii w sprawie planowanego zajęcia pasa drogowego, w której określiłby warunki i terminy zajęcia pasa, zgodnie z § 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych). Powyższa uwaga dotyczy spraw, do których stosowane były przepisy wymienionego rozporządzenia. Obowiązujące od dnia 4 lipca 2004 roku rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie określenia warunków udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego nie stawia takiego wymogu.
5. Zgodnie z § 8 ust. 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych, stawki określone w ust. 2 i 3 stosowane były do jezdni, torowisk i ciągów pieszych. Do pozostałych elementów pasa drogowego stosowane były stawki zmniejszone o połowę. Zatem, za zajęcie zieleńca powinno naliczać się stawkę podstawową w wysokości 0,20 zł. Niezgodnie z wymienionym przepisem w zezwoleniu nr 48/05 z 2003 roku zastosowano stawkę 0,40 zł dla zieleńców (powinno być 0,20 zł).
6. Wydane zezwolenia spełniały wymogi ustalone w § 5 ust.2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych, za wyjątkiem określenia warunków usuwania wad technicznych robót wykonanych w pasie drogowym (po dniu 4 lipca 2004 roku kwestię tą reguluje § 2 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 2004 roku).
7. Z dniem 9 grudnia 2003 roku weszła w życie nowelizacja ustawy z dnia 21 marca 1985 roku o drogach publicznych (tekst jednolity z 2004 r., Dz. U. nr 204, poz. 2086) wprowadzona ustawą z dnia 14 listopada 2003 roku o zmianie ustawy o drogach publicznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 200, poz.1953). Zmodyfikowano wówczas brzmienie, między innymi, art.40 ust.7 ustawy (wprowadzono delegację dla Ministra właściwego do spraw transportu do ustalenia wysokości stawek opłaty za zajęcie 1 m² pasa drogowego dla dróg, których zarządcą jest Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad) i dodano ust.8 o brzmieniu następującym: "Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, w drodze uchwały, ustala dla dróg, których zarządcą jest jednostka samorządu terytorialnego, wysokość stawek opłaty za zajęcie 1 m² pasa drogowego, z tym że stawki opłaty, o których mowa w ust. 4 i 6, nie mogą przekroczyć 10 zł za jeden dzień zajmowania pasa drogowego, a stawka opłaty, o której mowa w ust. 5, nie może przekroczyć 200 zł". Zatem, od tej daty nie było uprawnione pobieranie opłat za zajęcie pasa drogowego według stawek określonych w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych. Uchwała Rady Miejskiej w Pabianicach nr XXIX/249/04 z dnia 17 maja 2004 roku w sprawie stawek opłat za zajęcie pasa drogowego weszła w życie z dniem 17 lipca 2004 roku. W okresie od dnia 9 grudnia 2003 roku do dnia 17 lipca
2004 roku w wydawanych zezwoleniach stosowano stawki ustalone w ww. rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych, które w tym zakresie już nie obowiązywało.
8. W kilku przypadkach stwierdzono błędy rachunkowe w decyzjach, np. w zezwoleniu nr 65/07 dotyczącym urządzeń nie związanych z funkcjonowaniem drogi ustalono opłatę w wysokości 84,48 zł, a powinno być 16 zł x 46m x 0,11 m = 80,96 zł. W zezwoleniu nr 90/09 z dnia 15 września 2004 roku za zajęcie 14 m² chodnika naliczono opłatę w wysokości 42 zł, powinno być 2 zł x 14 m² x 3 dni = 84 zł, różnica 42 zł.
9. Ewidencja księgowa przychodów pochodzących z opłat za wydanie zezwoleń prowadzona była w Urzędzie Miejskim, do którego jednakże w latach objętych kontrolą nie trafiały kopie zezwoleń na zajęcie pasa drogowego. Według danych z ewidencji księgowej dochody na dzień 31 grudnia 2004 roku wyniosły - 15.449,16 zł, a na dzień 31 grudnia 2003 roku - 18.652,89 zł. Kwoty te zgodne były z danymi wykazanymi w sprawozdaniu Rb-32 z wykonania planów finansowych środków specjalnych jednostek budżetowych odpowiednio za 2003 i 2004 rok. W sprawozdaniach nie wykazano należności z tytułu wydanych decyzji w latach 2003-2004. Wyjaśnienie w przedmiotowej sprawie złożyła Skarbnik Miasta. Wynikało z niego, że sytuacja braku wpłat w latach 2003-2004 spowodowana była nie przekazywaniem decyzji dotyczących zajęcia pasa drogowego do Urzędu Miejskiego w Pabianicach, przy jednoczesnym braku kontroli wpłat ze strony ZDiZM. W dniu 16 marca 2005 roku Pan Jan Berner - Prezydent Miasta Pabianic wydał polecenie służbowe w sprawie obiegu decyzji zezwalającej na zajęcie pasa drogowego, w którym polecił przekazywanie kopii decyzji zezwalającej na zajęcie pasa drogowego oraz decyzji o naliczeniu kary za zajęcie pasa drogowego bez wymaganego zezwolenia lub niezgodnie z wydaną decyzją do Wydziału Budżetu i Finansów oraz Wydziału Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska. Odpowiedzialnym za wykonanie polecenia ustanowiony został Dyrektor Zarządu Dróg i Zieleni Miejskiej.
10. W przypadku 6 zezwoleń na zajęcie pasa drogowego stwierdzono brak wpłaty. Były to: zezwolenia z 2003 roku nr 65/07 i nr 68/08, z 2004 roku nr 11/04, nr 55/06, nr 99/09 i nr 139/12 (w 4 przypadkach była to ta sama firma). Łączna kwota należności z tytułu ww. zezwoleń wynosiła 1.483,60 zł (436,48 zł za 2003 rok i 1.047,12 zł za 2004 rok). W dniu 10 marca
2005 roku wierzyciel - Miasto Pabianice wysłał zobowiązanym wezwania do zapłaty.
11. Stwierdzono także przypadki nie pobierania odsetek w przypadku nieterminowego uiszczania opłat za zajęcie pasa drogowego: powyższa uwaga dotyczy następujących zezwoleń: nr 52/06, nr 32/05/03, nr 35/05, nr 123/11, nr 23/04, nr 97/09, nr 112/10, nr 90/09.

Dochody z tytułu renty planistycznej

1. Decyzją nr GG.7222-I/3/03 z dnia 25 sierpnia 2003 roku ustalona została opłata z tytułu wzrostu wartości nieruchomości w związku ze zmianą planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego w wysokości 861,90 zł, która nie została uiszczona. Miasto Pabianice nie podjęło żadnych czynności windykacyjnych w stosunku do podmiotu zobowiązanego – Przedsiębiorstwa Budowy Maszyn Drogowych „Madro”. W toku kontroli pismem z dnia 15 marca 2005 roku Pani Jadwiga Myczkowska - Naczelnik Wydziału Gospodarki Nieruchomościami i Urbanistyki "uprzejmie przypomniała o obowiązku dokonania wpłaty ww. kwoty na konto Urzędu Miejskiego
2. Decyzje ustalające opłatę wydawane były przez Pana Jana Bernera - Prezydenta Miasta Pabianic i Pana Marka Błocha – Zastępcę Prezydenta Miasta. Dwie decyzje – nr GNU.I.7222-I/1/04 z dnia 29 lipca 2004 roku i nr GNU.I.7222-I/2/04 z dnia 29 lipca 2004 roku zostały podpisane przez Pana Hieronima Ratajskiego – Zastępcę Prezydenta Miasta. Jednakże kontrolującym nie przedłożono upoważnienia do wydawania decyzji administracyjnych dla Zastępców Prezydenta Miasta, ale jedynie upoważnienia do składania oświadczeń woli, udzielone na podstawie art. 46 ust.1 ustawy o samorządzie gminnym. Podstawę prawną do udzielenia stosownego upoważnienia stanowi art. 39 ust.2 ustawy o samorządzie gminnym.

W zakresie wydatków związanych z realizacją gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych

W wyniku kontroli ustalono, że część środków przeznaczonych na realizację zadań z zakresu przeciwdziałania alkoholizmowi i rozwiązywania problemów alkoholowych wydatkowana była w kontrolowanej jednostce na funkcjonowanie Straży Miejskiej (na wynagrodzenia strażników).
Według załącznika nr 1 do uchwały nr XXII/175/03 Rady Miejskiej w Pabianicach z dnia 17 grudnia 2003 roku w sprawie zmian budżetu miasta Pabianic na 2003 rok, zwiększono wydatki, między innymi, w dziale 754 rozdziale 75416 § 4010 – wynagrodzenia osobowe pracowników Straży Miejskiej o kwotę 156.000 zł. W uzasadnieniu do uchwały Kancelaria Prezydenta Miasta wniosła o przekazanie środków w wysokości 156.000 zł pochodzących z opłat za wydane zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych na pokrycie kosztów zadań wykonywanych przez Straż Miejską w 2003 roku. Zgodnie z powołanym pismem Kancelarii Prezydenta Miasta, podpisanym przez Pana Pawła Rózgę – Szefa Kancelarii Prezydenta Miasta i Pana Adama Marczaka – Sekretarza Miasta Pabianic: „N/w zadania wykonywane przez Straż Miejską w ramach realizacji Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (Uchwała nr XI/80/03 Rady Miejskiej w Pabianicach) powinny być pokryte z wyżej określonych środków:
- Wspólne kontrole z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych prowadzone pod kątem przestrzegania przez podmioty posiadające pozwolenie na sprzedaż lub podawanie alkoholu zapisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości.
- Stałe samodzielne kontrole prowadzone przez Straż Miejską, których zadaniem jest monitorowanie okolic punktów sprzedaży alkoholu mające na celu eliminowanie spożywania alkoholu w miejscach zabronionych.
- Prowadzenie akcji profilaktycznych w trakcie spotkań strażników z dziećmi i młodzieżą w szkołach i przedszkolach w zakresie przeciwdziałania patologiom społecznym takim jak alkoholizm, narkomania.
- Występowanie do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych z wnioskami o skierowanie na leczenie uzależnienia osób, które podczas pracy Straży Miejskiej w terenie są wielokrotnie notowane jako spożywające alkohol w miejscach zabronionych.
- Prowadzenie działań prewencyjnych polegających na egzekwowaniu przestrzegania zapisu art.14 ust.2 a i 6, oraz 15 ustawy i eliminowaniu ich nieprzestrzegania, chodzi o spożywanie alkoholu w miejscach publicznych, sprzedaży alkoholu nieletnim itp.
- Przekazywanie informacji rodzicom, opiekunom oraz pracownikom Miejskiego Ośrodka Profilaktyki i Terapii Uzależnień o nieletnich, którzy znajdowali się po spożyciu alkoholu i o miejscach gdzie nieletni alkohol nabyli.
- Kontrole terenów szkolnych oraz ich okolic pod względem bezpieczeństwa dla młodzieży w zakresie wybryków chuligańskich i możliwości rozprowadzania narkotyków i innych niebezpiecznych używek.
Aby wykonać powiększony zakres działań Straży Miejskiej o w/w zadania wynikające z Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych zatrudnienie w SM w 2003 roku wzrosło o 3 osoby.
Łącznie realizacja wymienionych zadań zajęła ok.13 % czasu pracy Straży Miejskiej. Planowane wykonanie budżetu Straży Miejskiej w 2003 roku zamknie się kwotą 1.198.000 zł. Stąd: 1.198.000 x 13 % ≈ 156.000 zł, co stanowi wymienioną na wstępie kwotę.
Prosimy o przekazanie środków do wydatków działu 754 rozdział 75416 § 4010.”
Jednocześnie Rada Miejska podjęła uchwałę nr XXII/174/03 z dnia 17 grudnia 2003 roku w sprawie zmian w budżecie miasta Pabianic na 2003 rok. Na jej podstawie zmniejszyła wydatki w dziale 754 „Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa” rozdziale 75416 „Straż Miejska” § 4010 „wynagrodzenia osobowe pracowników” o kwotę 141.400 zł i zwiększyła - o tę samą kwotę wydatki w dziale 750 administracja publiczna rozdziale 75023 Urzędy gmin (miast i miast na prawach powiatu). Zwiększenie nastąpiło w dwóch paragrafach - § 4010 „wynagrodzenia osobowe pracowników” - 128.000 zł i § 4260 – „zakup energii” 13.400 zł.
Na wynagrodzenia Straży Miejskiej w grudniu 2003 roku wydatkowano 48.835,04 zł. Zatem, kwota 156.000 zł była swego rodzaju refundacją. Powyższe potwierdza wyjaśnienie złożone przez Panią Elżbietę Tkaczuk - Skarbnika Miasta, Pana Pawła Rózgę - Szefa Kancelarii Prezydenta Miasta i Pana Adama Marczaka - Sekretarza Miasta. Wynika z niego, że kwota ta stanowiła zwrot poniesionych nakładów na wynagrodzenia Straży Miejskiej w ramach realizacji Programu za II półrocze 2003 roku. Według powołanego wyjaśnienia Straż Miejska wykonywała zadania opisane w cz. III ust.1 i 7 oraz w cz. IV ust.2 i 4 Programu.
Kontrolujący ustalili, że w Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych dla miasta Pabianic na 2003 i 2004 rok ujęto, w szczególności, wyżej wymienione zadania, to jest:
- monitorowanie postaw dzieci i młodzieży pabianickich szkół wobec alkoholu i innych substancji uzależniających,
- realizację elementów kampanii profilaktycznej ALKOHOL KRADNIE WOLNOŚ