Procedura kontroli
XMLTreść
Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi powołana została z dniem 1 marca 1993 roku ustawą z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych(1). Zgodnie z przepisami ww. ustawy sprawuje nadzór nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych oraz dokonuje kontroli gospodarki finansowej i zamówień publicznych. Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych dała Izbie, w szczególności, możliwość kontroli finansowej (w tym realizacji zobowiązań podatkowych) jednostek samorządu terytorialnego oraz stowarzyszeń gmin i powiatów – na podstawie kryterium zgodności z prawem i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym. Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi, uwzględniając kryterium celowości, rzetelności i gospodarności dokonuje także kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień. Kontroli RIO podlegają również:
– sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego pod względem rachunkowym i finansowym,
– wnioski o przyznanie i naliczanie subwencji dotacji celowych. Izby mają także obowiązek wydawania opinii o:
– możliwości spłaty pożyczek lub kredytów,
– sprawozdaniach jednostek samorządu terytorialnego z wykonania planów finansowych.
Nadzór nad działalnością Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi – na podstawie zgodności ich działań z prawem – sprawuje Prezes Rady Ministrów.
Przed dniem 1 stycznia 1999 roku nadzór i kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego ograniczały się do szczebla gminnego, przy jednoczesnym ich dualiźmie. Część funkcji nadzorczych i kontrolnych w omawianym zakresie wykonywały regionalne izby obrachunkowe – RIO (w zakresie tzw. spraw budżetowych), pozostałą zaś część – wojewoda jako organ nadzoru ogólnego. Istniała wówczas paradoksalna sytuacja, że np. uchwały budżetowe gmin były kontrolowane przez RIO, które miały w tym zakresie także swoiste kompetencje nadzorcze, natomiast uchwały rad gmin w sprawie ustalania stawek w podatkach i opłatach lokalnych (które miały bezpośredni wpływ na kształt budżetu gminy) kontrolował wojewoda, mając w tym zakresie także swoiste kompetencje nadzorcze. Stan ten musiał więc ulec zmianie, zwłaszcza w związku z wprowadzeniem reformy ustrojowej państwa, ustanawiającej w Polsce trzy-szczeblowy samorząd terytorialny, w ramach którego każda jednostka samorządowa prowadzi samodzielnie własną gospodarkę finansową.
W nowym modelu nadzoru i kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego – wprowadzonym ustawami o poszczególnych szczeblach samorządu terytorialnego oraz znaczną nowelizacją ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych – całość funkcji nadzorczych i kontrolnych w tym zakresie przejęła RIO. Instytucja nasza – poza funkcjami nadzoru i kontroli – nadal wykonuje wobec jednostek samorządu terytorialnego funkcję opiniodawczą, instruktażowo-szkoleniową oraz jest organem orzekającym w sprawach o naruszenie dyscypliny finansowej (2).
Podstawy prawne, zakres podmiotowy i przedmiotowy oraz
kryteria kontroli wykonywanej przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi
Podstawowe akty prawne, regulujące zasady działania samorządu terytorialnego (tj. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy ustrojowe), wprost przyznają RIO prawo do kontroli gospodarki finansowej samorządu terytorialnego. Takie uprawnienie jest zapisane w art.62 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (3) oraz w art.64 ust.1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (4), nie ma go natomiast w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa (5) ani też w Konstytucji RP. Jednakże wszystkie wymienione źródła prawa, z Konstytucją RP na czele (art.171), statuują RIO jako organ nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w sprawach finansowych. Ponieważ immanentnym aspektem nadzoru jest kontrola, należy wnioskować, że wszystkie wymienione podstawowe źródła prawa o ustroju samorządu terytorialnego dają podstawę do prowadzenia przez RIO kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Podstawą ustawową do kontroli gospodarki finansowej samorządu terytorialnego przez RIO jest się art.5 w związku z art.1 ust.2 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych, w brzmieniu nadanym jej nowelą z dnia 18 grudnia 1998 roku o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.
Wymienione przepisy określają jednocześnie zakres podmiotowy, przedmiotowy oraz kryteria kontroli gospodarki finansowej samorządu terytorialnego, wykonywanej przez RIO. Zgodnie z nimi RIO kontroluje gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne na podstawie zgodności z prawem (legalności) i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym (rzetelności), następujących podmiotów (zakres podmiotowy kontroli):
– jednostek samorządu terytorialnego,
– związków międzygminnych,
– stowarzyszeń gmin i powiatów,
– związków powiatów,
– stowarzyszeń powiatów,
– samorządowych jednostek organizacyjnych mających osobowość prawną,
– innych podmiotów w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego (gmin, powiatów i województw) w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień (tzn. zadania zlecane), jest dokonywana także, poza kryterium legalności i rzetelności, z uwzględnieniem kryterium celowości i gospodarności.
Izba kontroluje pod względem rachunkowym i formalnym również kwartalne sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz wnioski o przyznanie części rekompensującej subwencji ogólnej. Jest to novum, mające na celu wychwytywanie przerzucania ulg i zwolnień uznaniowych w podatkach i opłatach samorządowych na „barki” budżetu państwa.
Zasady przeprowadzania kontroli oraz uprawnienia
kontrolujących i rezultaty kontroli
W związku z wykonywaną działalnością, ustawa o r.i.o. nadała inspektorom do spraw kontroli gospodarki finansowej następujące uprawnienia:
– żądania niezbędnych informacji dotyczących działalności kontrolowanych jednostek,
w szczególności z zakresu realizacji budżetu oraz gospodarki finansowej,
– wstępu na teren i do pomieszczeń jednostek kontrolowanych,
– wglądu w dokumentację związaną z dysponowaniem środkami pieniężnymi, łącznie z kontrolą stanu kasy,
– wglądu w dokumentację związaną z gospodarką środkami rzeczowymi,
– wglądu w dokumentację związaną z gospodarką finansową kontrolowanej jednostki,
– zabezpieczenia dokumentów i innych dowodów,
– wglądu w indywidualną dokumentację podatkową podmiotów ponoszących ciężary publiczne na rzecz jednostek samorządu terytorialnego,
– dostępu do danych osobowych dotyczących kwalifikacji i uposażenia pracowników samorządowych.
Przy czynnościach związanych z wglądem w indywidualną dokumentację podatkową podmiotów ponoszących ciężary publiczne na rzecz jednostek samorządu terytorialnego inspektorzy kontroli są związani tajemnicą skarbową w rozumieniu art.293 ordynacji podatkowej (6).
Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, który podpisują: inspektor kontroli gospodarki finansowej i kierownik kontrolowanej jednostki oraz skarbnik (główny księgowy) lub ich zastępcy. Jest to forma wyniku kontroli.
Na podstawie wyników kontroli Izba kieruje do kontrolowanej jednostki wystąpienie pokontrolne, wskazując źródła i przyczyny nieprawidłowości, ich rozmiary, osoby odpowiedzialne oraz wnioski zmierzające do usunięcia tych nieprawidłowości i usprawnienia badanej działalności.
Kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia zawiadomić izbę o wykonaniu wniosków lub o przyczynach ich niewykonania. Do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym przysługuje prawo zgłoszenia zastrzeżenia do kolegium izby. Zastrzeżenie jest składane przez właściwy organ jednostki kontrolowanej w terminie 14 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego za pośrednictwem prezesa izby. Podstawą zgłoszenia zastrzeżenia może być tylko zarzut naruszenia prawa wskutek błędnej jego wykładni lub przez niewłaściwe zastosowanie.
Uchwała kolegium RIO w sprawie rozpatrzenia zastrzeżeń zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków kolegium. Ma ona charakter ostateczny i nie służą od niej zwyczajne ani nadzwyczajne środki zaskarżenia (w tym nie przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego).
Informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach w zakresie danych dotyczących naliczania subwencji i rozliczeń dotacji celowych Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi przekazuje organom dokonującym podziału tych środków oraz ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej.
Wyniki kontroli stanowią też pomocniczy lub podstawowy materiał do wszczęcia postępowania nadzorczego i zastosowania środków nadzoru w formach i sytuacjach przewidzianych prawem.
Zadania Wydziału Kontroli Gospodarki Finansowej
przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Łodzi
Wydział Kontroli Gospodarki Finansowej w szczególności przeprowadza kontrole w: jednostkach samorządu terytorialnego i ich jednostkach organizacyjnych, związkach międzygminnych oraz innych podmiotach w zakresie wykorzystania dotacji uzyskanych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Ponadto opracowuje projekty planów kontroli, a także opracowuje sprawozdanie z działalności kontrolnej.
Inspektorzy Wydziału Kontroli Gospodarki Finansowej przeprowadzają następujące rodzaje kontroli:
1) kompleksowe, obejmujące gospodarkę finansową jednostki samorządu terytorialnego,
2) problemowe, obejmujące wybrane zagadnienia w jednej lub kilku jednostkach kontrolowanych,
3) doraźne, podejmowane w razie potrzeby.
Wydział Kontroli zabezpiecza i udostępnia Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi dokumenty związane z przeprowadzonymi kontrolami. Wystąpienia pokontrolne wraz z wnioskami, po podpisaniu przez Prezesa Izby, naczelnik wydziału przekazuje jednostce kontrolowanej.
Działalność kontrolna zawsze połączona jest z instruktażem w zakresie prawidłowej interpretacji przepisów prawnych i ich stosowania w praktyce.
Tryb przeprowadzania kontroli
O terminie rozpoczęcia planowanej kontroli Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi lub osoba przez niego upoważniona powiadamia kierownika jednostki kontrolowanej.
Inspektorzy kontroli przystępują do wykonywania czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej i imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, określającego nazwę jednostki kontrolowanej oraz zakres i orientacyjny czas trwania kontroli.
Imienne upoważnienia do przeprowadzania kontroli wystawia Prezes Izby lub jego zastępca.
Inspektor podlega wyłączeniu od czynności kontrolnych, jeżeli on sam lub członkowie jego rodziny pozostają w stosunkach prawnych lub osobistych z jednostką kontrolowaną, a charakter tych stosunków nasuwa wątpliwość co do bezstronności inspektora. Wyłączenie inspektora następuje w takiej sytuacji na wniosek samego inspektora, z urzędu lub na wniosek zgłoszony wraz z uzasadnieniem przez kierownika jednostki kontrolowanej.
Czynności kontrolne przeprowadza się w siedzibie jednostki kontrolowanej.
Czynności kontrolne przeprowadza się w dniach i godzinach pracy obowiązujących w jednostce kontrolowanej.
Kierownik jednostki kontrolowanej jest obowiązany zapewnić inspektorowi warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzania kontroli.
Inspektor dokonuje ustaleń kontroli na podstawie dokumentacji gospodarki finansowej i rzeczowej oraz zgromadzonych w toku kontroli informacji.
Dokumentacja zbierana w czasie kontroli przechowywana jest w warunkach uniemożliwiających dostęp do niej osobom nieupoważnionym.
Inspektor może sporządzać lub zalecać sporządzenie niezbędnych do kontroli odpisów oraz wyciągów z dokumentów.
Pracownicy jednostki kontrolowanej obowiązani są udzielić inspektorowi wyjaśnień ustnych i pisemnych w sprawach dotyczących przedmiotu kontroli w zakresie wynikającym z powierzonych im czynności służbowych.
Podczas czynności kontrolnych inspektor informuje sukcesywnie kierownika jednostki kontrolowanej o stwierdzonych w toku kontroli uchybieniach i nieprawidłowościach, będących wynikiem niewłaściwej interpretacji przepisów prawnych.
Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Protokół kontroli powinien zawierać:
1) nazwę jednostki kontrolowanej w pełnym brzmieniu i jej adres,
2) imię, nazwisko i stanowisko służbowe inspektora oraz numer i datę wydania upoważnienia do przeprowadzenia kontroli,
3) datę rozpoczęcia i zakończenia czynności kontrolnych w jednostce kontrolowanej,
4) określenie przedmiotowego zakresu kontroli i okresu objętego kontrolą,
5) imię i nazwisko kierownika jednostki kontrolowanej, skarbnika (głównego księgowego) oraz osób udzielających informacji,
6) przebieg i wyniki czynności kontrolnych,
7) stwierdzone podczas kontroli fakty, stanowiące podstawę do oceny działalności jednostki kontrolowanej w zakresie zgodności z prawem, a w szczególności konkretne nieprawidłowości, z uwzględnieniem ich przyczyn i skutków oraz wskazaniem osób odpowiedzialnych za ich powstanie,
8) informację o sporządzeniu załączników, stanowiących część składową protokołu, oraz ich wyszczególnienie,
9) informację o powiadomieniu kierownika jednostki kontrolowanej o prawie zgłoszenia w ciągu 3 dni zastrzeżeń i złożenia wyjaśnień do protokołu; inspektor jest obowiązany ustosunkować się do nich, bez zbędnej zwłoki, w formie odpowiedniej adnotacji,
10) dane o liczbie egzemplarzy sporządzonego protokołu,
11) datę i miejsce podpisania protokołu,
12) podpis inspektora przeprowadzającego kontrolę i kierownika jednostki kontrolowanej oraz skarbnika (głównego księgowego) lub ich zastępców na każdej stronie protokołu.
Po zakończeniu czynności kontrolnych inspektor kontroli może zwołać w siedzibie jednostki kontrolowanej naradę, ustalając jej termin i uczestników.
Kierownik jednostki kontrolowanej, który odmawia podpisania protokołu, obowiązany jest bezzwłocznie złożyć pisemne wyjaśnienie co do przyczyn odmowy. W razie odmowy podpisania protokołu i złożenia wyjaśnień co do przyczyn odmowy, inspektor odnotowuje ten fakt w protokole.
Na podstawie wyników kontroli kieruje się do jednostki kontrolowanej wystąpienie pokontrolne wskazujące źródła i przyczyny nieprawidłowości, ich rozmiary, osoby odpowiedzialne oraz wnioski zmierzające do usunięcia i usprawnienia badanej działalności.
Jednostka kontrolowana w terminie 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia pokontrolnego przesyła do izby informację o wykonaniu wniosków lub o przyczynach ich niewykonania.
Prezes Izby może zarządzić sprawdzenie wykonania wniosków pokontrolnych. Sprawdzenie wykonania wniosków pokontrolnych stanowi odrębne zadanie kontrolne.
Przypisy:
(1) Tekst jednolity Dz.U. z 2002 r. nr 55, poz. 577 z późn. zm.
(2) Artykuł 1 i artykuł 14 pkt 2 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.
(3) Tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz.1591 z późn. zm.
(4) Tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz.1592 z późn. zm.
(5) Tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz.1590 z późn. zm.
(6) Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (Dz.U. nr 137, poz.926 z późn. zm.).
– sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego pod względem rachunkowym i finansowym,
– wnioski o przyznanie i naliczanie subwencji dotacji celowych. Izby mają także obowiązek wydawania opinii o:
– możliwości spłaty pożyczek lub kredytów,
– sprawozdaniach jednostek samorządu terytorialnego z wykonania planów finansowych.
Nadzór nad działalnością Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi – na podstawie zgodności ich działań z prawem – sprawuje Prezes Rady Ministrów.
Przed dniem 1 stycznia 1999 roku nadzór i kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego ograniczały się do szczebla gminnego, przy jednoczesnym ich dualiźmie. Część funkcji nadzorczych i kontrolnych w omawianym zakresie wykonywały regionalne izby obrachunkowe – RIO (w zakresie tzw. spraw budżetowych), pozostałą zaś część – wojewoda jako organ nadzoru ogólnego. Istniała wówczas paradoksalna sytuacja, że np. uchwały budżetowe gmin były kontrolowane przez RIO, które miały w tym zakresie także swoiste kompetencje nadzorcze, natomiast uchwały rad gmin w sprawie ustalania stawek w podatkach i opłatach lokalnych (które miały bezpośredni wpływ na kształt budżetu gminy) kontrolował wojewoda, mając w tym zakresie także swoiste kompetencje nadzorcze. Stan ten musiał więc ulec zmianie, zwłaszcza w związku z wprowadzeniem reformy ustrojowej państwa, ustanawiającej w Polsce trzy-szczeblowy samorząd terytorialny, w ramach którego każda jednostka samorządowa prowadzi samodzielnie własną gospodarkę finansową.
W nowym modelu nadzoru i kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego – wprowadzonym ustawami o poszczególnych szczeblach samorządu terytorialnego oraz znaczną nowelizacją ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych – całość funkcji nadzorczych i kontrolnych w tym zakresie przejęła RIO. Instytucja nasza – poza funkcjami nadzoru i kontroli – nadal wykonuje wobec jednostek samorządu terytorialnego funkcję opiniodawczą, instruktażowo-szkoleniową oraz jest organem orzekającym w sprawach o naruszenie dyscypliny finansowej (2).
Podstawy prawne, zakres podmiotowy i przedmiotowy oraz
kryteria kontroli wykonywanej przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi
Podstawowe akty prawne, regulujące zasady działania samorządu terytorialnego (tj. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy ustrojowe), wprost przyznają RIO prawo do kontroli gospodarki finansowej samorządu terytorialnego. Takie uprawnienie jest zapisane w art.62 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (3) oraz w art.64 ust.1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (4), nie ma go natomiast w ustawie z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa (5) ani też w Konstytucji RP. Jednakże wszystkie wymienione źródła prawa, z Konstytucją RP na czele (art.171), statuują RIO jako organ nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego w sprawach finansowych. Ponieważ immanentnym aspektem nadzoru jest kontrola, należy wnioskować, że wszystkie wymienione podstawowe źródła prawa o ustroju samorządu terytorialnego dają podstawę do prowadzenia przez RIO kontroli gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego. Podstawą ustawową do kontroli gospodarki finansowej samorządu terytorialnego przez RIO jest się art.5 w związku z art.1 ust.2 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych, w brzmieniu nadanym jej nowelą z dnia 18 grudnia 1998 roku o zmianie ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.
Wymienione przepisy określają jednocześnie zakres podmiotowy, przedmiotowy oraz kryteria kontroli gospodarki finansowej samorządu terytorialnego, wykonywanej przez RIO. Zgodnie z nimi RIO kontroluje gospodarkę finansową, w tym realizację zobowiązań podatkowych oraz zamówienia publiczne na podstawie zgodności z prawem (legalności) i zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym (rzetelności), następujących podmiotów (zakres podmiotowy kontroli):
– jednostek samorządu terytorialnego,
– związków międzygminnych,
– stowarzyszeń gmin i powiatów,
– związków powiatów,
– stowarzyszeń powiatów,
– samorządowych jednostek organizacyjnych mających osobowość prawną,
– innych podmiotów w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego.
Kontrola gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego (gmin, powiatów i województw) w zakresie zadań administracji rządowej, wykonywanych przez te jednostki na podstawie ustaw lub zawieranych porozumień (tzn. zadania zlecane), jest dokonywana także, poza kryterium legalności i rzetelności, z uwzględnieniem kryterium celowości i gospodarności.
Izba kontroluje pod względem rachunkowym i formalnym również kwartalne sprawozdania z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz wnioski o przyznanie części rekompensującej subwencji ogólnej. Jest to novum, mające na celu wychwytywanie przerzucania ulg i zwolnień uznaniowych w podatkach i opłatach samorządowych na „barki” budżetu państwa.
Zasady przeprowadzania kontroli oraz uprawnienia
kontrolujących i rezultaty kontroli
W związku z wykonywaną działalnością, ustawa o r.i.o. nadała inspektorom do spraw kontroli gospodarki finansowej następujące uprawnienia:
– żądania niezbędnych informacji dotyczących działalności kontrolowanych jednostek,
w szczególności z zakresu realizacji budżetu oraz gospodarki finansowej,
– wstępu na teren i do pomieszczeń jednostek kontrolowanych,
– wglądu w dokumentację związaną z dysponowaniem środkami pieniężnymi, łącznie z kontrolą stanu kasy,
– wglądu w dokumentację związaną z gospodarką środkami rzeczowymi,
– wglądu w dokumentację związaną z gospodarką finansową kontrolowanej jednostki,
– zabezpieczenia dokumentów i innych dowodów,
– wglądu w indywidualną dokumentację podatkową podmiotów ponoszących ciężary publiczne na rzecz jednostek samorządu terytorialnego,
– dostępu do danych osobowych dotyczących kwalifikacji i uposażenia pracowników samorządowych.
Przy czynnościach związanych z wglądem w indywidualną dokumentację podatkową podmiotów ponoszących ciężary publiczne na rzecz jednostek samorządu terytorialnego inspektorzy kontroli są związani tajemnicą skarbową w rozumieniu art.293 ordynacji podatkowej (6).
Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół, który podpisują: inspektor kontroli gospodarki finansowej i kierownik kontrolowanej jednostki oraz skarbnik (główny księgowy) lub ich zastępcy. Jest to forma wyniku kontroli.
Na podstawie wyników kontroli Izba kieruje do kontrolowanej jednostki wystąpienie pokontrolne, wskazując źródła i przyczyny nieprawidłowości, ich rozmiary, osoby odpowiedzialne oraz wnioski zmierzające do usunięcia tych nieprawidłowości i usprawnienia badanej działalności.
Kontrolowana jednostka jest obowiązana w terminie 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia zawiadomić izbę o wykonaniu wniosków lub o przyczynach ich niewykonania. Do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym przysługuje prawo zgłoszenia zastrzeżenia do kolegium izby. Zastrzeżenie jest składane przez właściwy organ jednostki kontrolowanej w terminie 14 dni od otrzymania wystąpienia pokontrolnego za pośrednictwem prezesa izby. Podstawą zgłoszenia zastrzeżenia może być tylko zarzut naruszenia prawa wskutek błędnej jego wykładni lub przez niewłaściwe zastosowanie.
Uchwała kolegium RIO w sprawie rozpatrzenia zastrzeżeń zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby członków kolegium. Ma ona charakter ostateczny i nie służą od niej zwyczajne ani nadzwyczajne środki zaskarżenia (w tym nie przysługuje skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego).
Informacje o stwierdzonych nieprawidłowościach w zakresie danych dotyczących naliczania subwencji i rozliczeń dotacji celowych Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi przekazuje organom dokonującym podziału tych środków oraz ministrowi właściwemu do spraw administracji publicznej.
Wyniki kontroli stanowią też pomocniczy lub podstawowy materiał do wszczęcia postępowania nadzorczego i zastosowania środków nadzoru w formach i sytuacjach przewidzianych prawem.
Zadania Wydziału Kontroli Gospodarki Finansowej
przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Łodzi
Wydział Kontroli Gospodarki Finansowej w szczególności przeprowadza kontrole w: jednostkach samorządu terytorialnego i ich jednostkach organizacyjnych, związkach międzygminnych oraz innych podmiotach w zakresie wykorzystania dotacji uzyskanych z budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Ponadto opracowuje projekty planów kontroli, a także opracowuje sprawozdanie z działalności kontrolnej.
Inspektorzy Wydziału Kontroli Gospodarki Finansowej przeprowadzają następujące rodzaje kontroli:
1) kompleksowe, obejmujące gospodarkę finansową jednostki samorządu terytorialnego,
2) problemowe, obejmujące wybrane zagadnienia w jednej lub kilku jednostkach kontrolowanych,
3) doraźne, podejmowane w razie potrzeby.
Wydział Kontroli zabezpiecza i udostępnia Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi dokumenty związane z przeprowadzonymi kontrolami. Wystąpienia pokontrolne wraz z wnioskami, po podpisaniu przez Prezesa Izby, naczelnik wydziału przekazuje jednostce kontrolowanej.
Działalność kontrolna zawsze połączona jest z instruktażem w zakresie prawidłowej interpretacji przepisów prawnych i ich stosowania w praktyce.
Tryb przeprowadzania kontroli
O terminie rozpoczęcia planowanej kontroli Prezes Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi lub osoba przez niego upoważniona powiadamia kierownika jednostki kontrolowanej.
Inspektorzy kontroli przystępują do wykonywania czynności kontrolnych po okazaniu legitymacji służbowej i imiennego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, określającego nazwę jednostki kontrolowanej oraz zakres i orientacyjny czas trwania kontroli.
Imienne upoważnienia do przeprowadzania kontroli wystawia Prezes Izby lub jego zastępca.
Inspektor podlega wyłączeniu od czynności kontrolnych, jeżeli on sam lub członkowie jego rodziny pozostają w stosunkach prawnych lub osobistych z jednostką kontrolowaną, a charakter tych stosunków nasuwa wątpliwość co do bezstronności inspektora. Wyłączenie inspektora następuje w takiej sytuacji na wniosek samego inspektora, z urzędu lub na wniosek zgłoszony wraz z uzasadnieniem przez kierownika jednostki kontrolowanej.
Czynności kontrolne przeprowadza się w siedzibie jednostki kontrolowanej.
Czynności kontrolne przeprowadza się w dniach i godzinach pracy obowiązujących w jednostce kontrolowanej.
Kierownik jednostki kontrolowanej jest obowiązany zapewnić inspektorowi warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzania kontroli.
Inspektor dokonuje ustaleń kontroli na podstawie dokumentacji gospodarki finansowej i rzeczowej oraz zgromadzonych w toku kontroli informacji.
Dokumentacja zbierana w czasie kontroli przechowywana jest w warunkach uniemożliwiających dostęp do niej osobom nieupoważnionym.
Inspektor może sporządzać lub zalecać sporządzenie niezbędnych do kontroli odpisów oraz wyciągów z dokumentów.
Pracownicy jednostki kontrolowanej obowiązani są udzielić inspektorowi wyjaśnień ustnych i pisemnych w sprawach dotyczących przedmiotu kontroli w zakresie wynikającym z powierzonych im czynności służbowych.
Podczas czynności kontrolnych inspektor informuje sukcesywnie kierownika jednostki kontrolowanej o stwierdzonych w toku kontroli uchybieniach i nieprawidłowościach, będących wynikiem niewłaściwej interpretacji przepisów prawnych.
Z przeprowadzonej kontroli sporządza się protokół w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Protokół kontroli powinien zawierać:
1) nazwę jednostki kontrolowanej w pełnym brzmieniu i jej adres,
2) imię, nazwisko i stanowisko służbowe inspektora oraz numer i datę wydania upoważnienia do przeprowadzenia kontroli,
3) datę rozpoczęcia i zakończenia czynności kontrolnych w jednostce kontrolowanej,
4) określenie przedmiotowego zakresu kontroli i okresu objętego kontrolą,
5) imię i nazwisko kierownika jednostki kontrolowanej, skarbnika (głównego księgowego) oraz osób udzielających informacji,
6) przebieg i wyniki czynności kontrolnych,
7) stwierdzone podczas kontroli fakty, stanowiące podstawę do oceny działalności jednostki kontrolowanej w zakresie zgodności z prawem, a w szczególności konkretne nieprawidłowości, z uwzględnieniem ich przyczyn i skutków oraz wskazaniem osób odpowiedzialnych za ich powstanie,
8) informację o sporządzeniu załączników, stanowiących część składową protokołu, oraz ich wyszczególnienie,
9) informację o powiadomieniu kierownika jednostki kontrolowanej o prawie zgłoszenia w ciągu 3 dni zastrzeżeń i złożenia wyjaśnień do protokołu; inspektor jest obowiązany ustosunkować się do nich, bez zbędnej zwłoki, w formie odpowiedniej adnotacji,
10) dane o liczbie egzemplarzy sporządzonego protokołu,
11) datę i miejsce podpisania protokołu,
12) podpis inspektora przeprowadzającego kontrolę i kierownika jednostki kontrolowanej oraz skarbnika (głównego księgowego) lub ich zastępców na każdej stronie protokołu.
Po zakończeniu czynności kontrolnych inspektor kontroli może zwołać w siedzibie jednostki kontrolowanej naradę, ustalając jej termin i uczestników.
Kierownik jednostki kontrolowanej, który odmawia podpisania protokołu, obowiązany jest bezzwłocznie złożyć pisemne wyjaśnienie co do przyczyn odmowy. W razie odmowy podpisania protokołu i złożenia wyjaśnień co do przyczyn odmowy, inspektor odnotowuje ten fakt w protokole.
Na podstawie wyników kontroli kieruje się do jednostki kontrolowanej wystąpienie pokontrolne wskazujące źródła i przyczyny nieprawidłowości, ich rozmiary, osoby odpowiedzialne oraz wnioski zmierzające do usunięcia i usprawnienia badanej działalności.
Jednostka kontrolowana w terminie 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia pokontrolnego przesyła do izby informację o wykonaniu wniosków lub o przyczynach ich niewykonania.
Prezes Izby może zarządzić sprawdzenie wykonania wniosków pokontrolnych. Sprawdzenie wykonania wniosków pokontrolnych stanowi odrębne zadanie kontrolne.
Przypisy:
(1) Tekst jednolity Dz.U. z 2002 r. nr 55, poz. 577 z późn. zm.
(2) Artykuł 1 i artykuł 14 pkt 2 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych.
(3) Tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz.1591 z późn. zm.
(4) Tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz.1592 z późn. zm.
(5) Tekst jednolity Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz.1590 z późn. zm.
(6) Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa (Dz.U. nr 137, poz.926 z późn. zm.).