Sprawozdanie z działalności Izby za 2005 rok

Sprawozdanie z działalności

Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi

w 2005 roku

 

 

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity z 2001r. Dz.U. Nr 55, poz. 577 z późniejszymi zmianami), regionalne izby obrachunkowe są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej: jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych, stowarzyszeń gmin oraz stowarzyszeń gmin i powiatów, związków powiatów, samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym samorządowych osób prawnych, innych podmiotów, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jst.

Na podstawie art. 7 ustawy o rio izby przeprowadzają co najmniej raz na cztery lata kompleksową kontrolę gospodarki finansowej jednostek samorządu terytorialnego (szczegółowa informacja dotycząca przeprowadzonych kontroli oraz stwierdzonych nieprawidłowości znajduje się w Sprawozdaniu z działalności kontrolnej izby).

Izby badają uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach: procedury uchwalania budżetu i jego zmian; budżetu i jego zmian; zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jst oraz udzielania pożyczek; zasad i zakresu przyznawania dotacji; podatków i opłat lokalnych; absolutorium (na podstawie art. 11 ustawy o rio); wydają opinie w sprawach wskazanych, m.in. w art. 13 ustawy o rio; zaś na podstawie art. 1 ust. 4 ww ustawy, w zakresie objętym nadzorem i kontrolą - prowadzą działalność informacyjną i szkoleniową.

 

W 2005 roku Kolegium Izby zbadało 9183 uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego, Składy Orzekające wydały łącznie 1363 opinie. Izba przeprowadziła 41 kontroli kompleksowych jednostek samorządu terytorialnego, 18 kontrole doraźne oraz 3 kontroli problemowych. Przeprowadzonych zostało ponad 30 szkoleń dla przedstawicieli nadzorowanych jednostek oraz dla pracowników Izby, w których łącznie uczestniczyło około 1400 osób.

 

 

1.    Działalność nadzorcza

 

Na podstawie przepisów art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych Izba badała uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego oraz związki międzygminne w sprawach dotyczących:

1.      procedury uchwalania budżetu i jego zmian,

2.      budżetu i jego zmian,

3.      zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego oraz udzielania pożyczek,

4.      zasad i zakresu przyznawania dotacji,

5.      podatków i opłat lokalnych,

6.      absolutorium.

W 2005 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi na 34 posiedzeniach:

1)      wydało 59 rozstrzygnięć nadzorczych (w tym 3 dotyczące uchwał miast na prawach powiatu, 6 dotyczących uchwał organów powiatu i 50 dotyczących uchwał i zarządzeń organów gmin ):

a)      w 3 uchwałach stwierdzono nieistotne naruszenie prawa,

b)      43 uchwały Kolegium uznało za nieważne (9 w części, 34 w całości),

c)       w 12 uchwałach stwierdzono naruszenie prawa, ale postępowanie umorzono w wyniku usunięcia uchybień,

d)      w 1 uchwale rady stwierdzono naruszenie prawa, ale nie nakazano usunięcia nieprawidłowości gdyż dotyczyła budżetu roku 2004,

2)      9124 uchwały/zarządzenia przyjęło do protokołu bez uwag (w tym 521 województwa samorządowego, 387 miast na prawach powiatu, 1184 powiatów i 6993 gmin, 39 związków międzygminnych),

3)      podjęło 5 uchwał dotyczących zastrzeżeń do wniosków pokontrolnych,

4)      podjęło 9 uchwał dotyczących działalności Izby.

 

Ad. 1

a)     Nieistotne naruszenie prawa stwierdzono:

-        w 1 uchwale dotyczącej uchwalenia budżetu,

-        w 2 uchwałach dotyczących podatków i opłat lokalnych.

 

Nieprawidłowości występujące w uchwałach organów j.s.t. uznane przez Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi jako nieistotne naruszenie prawa:

· stosowanie błędnej klasyfikacji budżetowej – naruszenie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 września 2004 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. Nr 209, poz. 2132 z późn. zm.);

· ustalenie wzoru deklaracji do podatku rolnego z naruszeniem § 14 ust. 2 i § 126 ust. 1 pkt 1 w związku z § 143 rozporządzenia Prezesa Radu Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej" (Dz. U. NR 100, poz. 908).

 

b)     Unieważnienie w części i w całości dotyczyło:

-          2 uchwał w sprawie udzielenia absolutorium (nieważność w całości),

-          4 uchwał w sprawie zaciągania pożyczek i kredytów (4 unieważnione w całości),

-          3 uchwał w sprawie udzielania poręczeń majątkowych (nieważność w całości),

-          1 uchwały w sprawie zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów (nieważność w całości),

-          11 uchwał w sprawie zasad przyznawania dotacji dla podmiotów niepublicznych (8 nieważność w całości, 3 w części),

-          19 uchwał w sprawie podatków i opłat lokalnych (14 uchwał unieważniono w całości, 5 w części),

-          3 uchwał w innych sprawach (2 uchwały unieważniono w całości, 1 w części).

 

 

Unieważnienie uchwał w części lub w całości nastąpiło, między innymi, z powodu:

· nadania formy uchwały odrzuconemu projektowi uchwały w sprawie udzielenia absolutorium Prezydentowi Miasta z tytułu wykonania budżetu za 2004 r. w sytuacji, gdy sprawa absolutorium tj. udzielenia lub nieudzielenia nie została rozstrzygnięta bezwzględną większością głosów ustawowego składu Rady Miasta - naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 4 w związku z art. 28 a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.);

· poddania pod głosowanie projektu uchwały zaproponowanego przez Wójta, a nie wniosku Komisji Rewizyjnej - naruszenie art. 18a ust. 3 i art. 28a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.);

· postanowienie o zastosowaniu uchwały od 1 stycznia 2005 r., które może skutkować wcześniejszym wejściem jej w życie niż przewiduje to art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz.U. nr 62, poz.718 z późn. zmianami);

· ujęcia w uchwale zwolnień w podatku od nieruchomości dla przedsiębiorców, mających charakter pomocy publicznej - art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 84 z późn. zm);

· zróżnicowania stawek opłaty targowej w zależności od sposobu wjazdu z towarem na teren targowiska - naruszenie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. Nr 9 poz. 84 z późniejszymi zmianami);

· pominięcia w uchwale jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej - naruszenie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. Nr 9 poz. 84 z późniejszymi zmianami);

· nie sprecyzowania w uchwale podmiotu, który miał wykonywać czynności inkasenta - naruszenie prawa tj. art. 19 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. Nr 9 poz. 84 z późniejszymi zmianami);

· we wzorze informacji o nieruchomościach użyto sformułowania "świadczenia usług medycznych" zamiast "udzielania świadczeń zdrowotnych" - sprzeczność z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. Nr 9 poz. 31 z późniejszymi zmianami);

· przedłożony wzór informacji na podatek rolny nie uwzględniał w swej treści pozycji ulg w podatku rolnym, co w konsekwencji pozostawało w sprzeczności z art. 6a ust. 11 w związku z ust. 9 ustawy z dnia 15 listopada 1984 roku o podatku rolnym (tekst jednolity z 1993 roku Dz. U Nr 94 poz. 431);

· określenia w uchwale zamkniętego katalogu zwierząt, przy sprzedaży których istnieje obowiązek uiszczania opłaty targowej - naruszenie prawa tj. art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. Nr 9 poz. 84 z późniejszymi zmianami);

· zastosowanie zwolnień o charakterze podmiotowym z podatku od nieruchomości - art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. z 2002 r. Dz.U. nr 9, poz. 84 z późn. zm) oraz z art. 7 i art. 217 Konstytucji RP;

· ustalenia opłaty administracyjnej za sporządzenie wypisu z planu zagospodarowania niezgodnie z górnym limitem określonym w art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. z 2002 r. Dz.U. nr 9, poz. 84 z późn. zm.);

· ustalenia opłaty rezerwacyjnej za rezerwację miejsca na targowisku – art. 40 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami), art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późn. zm.) i art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. Nr 9 z 1997 r. poz. 43 z późn. zm.);

· braku określenia przez radę stawek opłaty targowej od sprzedaży prowadzonej w każdym miejscu, w którym prowadzony jest handel do czego obowiązana jest na mocy art. 15 ust. 2 i ust. 2a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. Nr 9 poz. 84 z późniejszymi zmianami);

· wyznaczenia inkasentów uprawnionych do poboru opłaty targowej w miejscach, dla których nie ustalono stawek opłaty targowej (ustalono wysokość wynagrodzenia za inkaso) – sprzeczność z art. 15 ust. 2 i ust. 2a oraz art. 19 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity z 2002 r. Dz.U. Nr 9 poz. 84 z późniejszymi zmianami);

· określenia stawki opłaty targowej za prowadzenie działalności gastronomicznej i ustalenie zasad naliczania opłaty targowej od działalności gospodarczej – naruszenie art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późn. zm.) oraz art. 32 Konstytucji RP, gdyż podstawę do pobrania opłaty targowej stanowi dokonywanie czynności sprzedaży od wszystkich podmiotów w nim wskazanych, a nie prowadzanie działalności gastronomicznej lub gospodarczej;

· braku w uchwale ograniczenia stawki opłaty targowej określonej od 1m² powierzchni może w konsekwencji doprowadzić do przekroczenia dziennej stawki max określonej w art. 19 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. z 2002 r. Dz.U. nr 9, poz. 84 z późn. zm.);

· wprowadzenia zasady pobierania opłaty targowej z góry – co wykracza poza zakres ustawowego upoważnienia rady zawartego w art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. z 2002 r. Dz.U. nr 9, poz. 84 z późn. zm.);

· przekazania innym podmiotom prawa do ustalania zasad poboru opłaty targowej – sprzeczność z art. 19 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. z 2002 r. Dz.U. nr 9, poz. 84 z późn. zm.), gdyż zasady ustalania poboru winny być określane przez radę i stanowią jej wyłączną kompetencję;

· ustalenia stawek podatku od środków transportu wyższych niż obowiązujące w przepisach – naruszenie art. 10 ust. 1 pkt 4 lit. a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2002r. nr 9, poz. 84 z późn. zm.);

· wprowadzenia zwolnienia o charakterze przedmiotowo-podmiotowym z podatku od nieruchomości - art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym w związku z art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. z 2002 r. Dz.U. nr 9, poz. 84 z późn. zm.);

· postanowienia w uchwale, że zwrotowi do budżetu podlegać będą dotacje wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem lub z pominięciem trybu określonego w ustawie Prawo zamówień publicznych - sprzeczność z art. 93 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003r. nr 15, poz. 148 z późn. zm.), który ma odpowiednie zastosowanie do dotacji udzielonych z budżetu gminy na mocy art. 129a ustawy o finansach publicznych;

· braku w uchwale postanowień dotyczących jawności rozliczania udzielonej dotacji - niezgodność z art. 118 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003r. nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· nadmiernego obciążenia budżetu gminy spłatami rat kredytów i pożyczek wraz z odsetkami oraz potencjalnymi spłatami kwot wynikających z udzielonych poręczeń powodujące naruszenie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 roku, Dz.U. Nr 15, poz. 148 z późn. zmianami);

· z powodu tego, że kredyt zaciągany przedmiotową uchwałą spowoduje wzrost zadłużenia jednostki do kwoty, która w relacji do planowanych dochodów budżetu wynosi 63,84% - co narusza przepis art. 114 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 roku, Dz.U. Nr 15, poz. 148 z późn. zmianami);

· zaciągnięcia pożyczki wobec nie zaplanowania w budżecie miasta
w pełnej wysokości wydatków związanych z zaciąganą pożyczką – naruszenie art. 48 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003r. nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· Rada Miejska podejmując uchwałę w sprawie zaciągnięcia kredytu przy utrzymaniu w mocy wcześniejszej uchwały w sprawie zaciągnięcia kredytu przekroczyła wysokość kwoty określonej w budżecie, która może być finansowana kredytem na to zadanie, a także zaciągnęła kredyt na wydatki już finansowane kredytem, tym samym na wydatki, które nie istnieją - naruszenie art. 48 ust. 1 pkt 2 i art. 49 ustawy o finansach publicznych (Dz.U. z 2003r. nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· w uchwale zawarto upoważnienie dla Zarządu Powiatu do zaciągnięcia długoterminowej pożyczki, co pozostaje w sprzeczności z art. 12 pkt 8 lit. c ustawy o samorządzie powiatowym, ustalającym wyłączną kompetencję w tej sprawie dla organu stanowiącego;

· w uchwale zawarto upoważnienie Prezydenta Miasta do udzielenia poręczenia zobowiązań restrukturyzowanego SP ZOZ wobec firmy restrukturyzacyjnej, mimo że przepisy prawa nie przewidują takiej formy uczestnictwa jednostki samorządu terytorialnego w restrukturyzacji zobowiązań tych zakładów - sprzeczność z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. „i” ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym w związku z art. 34 ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 78, poz. 684);

· udzielenia poręczenia spłaty nabytych przez bank w terminie trzech miesięcy od dnia podjęcia Uchwały wierzytelności wobec Szpitala mimo, iż przepisy ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji nie przewidują takiej formy uczestnictwa jednostki samorządu terytorialnego w restrukturyzacji zobowiązań tych zakładów – sprzeczność z art. 12 pkt.8 lit. ”d” ustawy o samorządzie powiatowym w związku z art. 34 ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 roku o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 78, poz. 684);

· rada podejmując uchwałę w sprawie poręczenia kredytu dla SPGOZ naruszyła kompetencje Wójta do udzielania poręczenia wynikające z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. "i" ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.);

· udzielenia poręczenia bez określenia w uchwale budżetowej łącznej kwoty poręczeń i gwarancji – naruszenie art. 52 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003r. nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· Rada Miejska przekroczyła swoje uprawnienia wynikające z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. „d” ustawy o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.);

· zaciągnięcia zobowiązania bez podstawy prawnej - Rada Gminy podejmując uchwałę, w której postanowiła zaciągnąć zobowiązanie dotyczące wydatków bieżących roku 2006, klasyfikowanych w dziale 710, rozdziale 71004, nie mogła działać w oparciu o przepis art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. e ustawy o samorządzie gminnym, ponieważ przepis ten dotyczy zobowiązań w zakresie inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustaloną corocznie przez radę gminy, nie dotyczy to wydatków bieżących, jakim jest wydatek związany z opracowaniem zmiany planu przestrzennego zagospodarowania gminy;

· zaciągnięcia zobowiązań przekraczających planowane wydatki roku 2005, które faktycznie obciążają budżet Gminy na 2005r w kwocie 39 948 zł bez zaplanowania wydatków na ten cel oraz niewskazania źródeł dochodów, z których zobowiązania zostaną pokryte – naruszenie art. 29 ust. 6 w związku z art. 109 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003r. nr 15, poz. 148 z późn. zm.) oraz art. 58 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. nr 142,poz. 1591 z późn. zm.);

· kwestionowane zapisy załącznika do uchwały zostały podjęte bez podstawy prawnej, pozostając w sprzeczności z treścią art. 7 Konstytucji RP, który stanowi, że organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa - bowiem uchwalone przez Radę Powiatu zasady przyznawania, kontroli i rozliczania dotacji stanowią próbę modyfikacji rozwiązań przyjętych w tym względzie przez ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, co jest w oczywisty sposób niedopuszczalne.

 

c)     12 uchwał, w których stwierdzono naruszenie prawa, ale postępowanie umorzono w wyniku usunięcia uchybień dotyczyło:

-         uchwalenia budżetu – 4;

-         zmian budżetu – 8,

W ww. uchwałach stwierdzono nieprawidłowości polegające na:

· uchwaleniu budżetu, w którym łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów i pożyczek oraz potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez Gminę poręczeń wraz z należnymi w danym roku odsetkami od tych kredytów i pożyczek przekracza 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego - naruszenie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz. 1014 z późniejszymi zmianami);

· zaplanowaniu wydatku w kwocie 30 000 zł pod nazwą "dofinansowanie budowy kaplicy (Domu Przedpogrzebowego)", która nie mieściłaby się na terenie cmentarza komunalnego - naruszenie art. 111 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 r. Dz. Nr 15, poz. 148 z późn. zm.) w związku z art. 1 ust. 1 art. 2 ust. 1 oraz art. 5 ust. 2 ustawy z dnia z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych (tekst jednolity z 2000 r. Dz. U. Nr 23 poz. 295 z późn. zm.);

· zwiększeniu wydatków budżetu bez wskazania źródeł dochodów przeznaczonych na ich pokrycie, skutkującym zwiększeniem deficytu budżetu - naruszenie art. 123 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (tj. z 2003r. Dz. U. Nr 15, poz.148 z późn.zm.) oraz art. 52 ust. 1a ustawy o samorządzie gminnym;

· naruszeniu wyłącznej kompetencji Prezydenta Miasta do inicjatywy zmian w uchwalonym budżecie na 2005 rok w zakresie zmniejszenia wydatków - określonej w art. 60 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (t.j. z 2001r., Dz. U Nr 142 poz. 1591 z późn. zm.) i art. 119 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych (t.j. z 2003 r. Dz. U Nr 15, poz. 428 z późniejszymi zmianami);

· uchwaleniu w załączniku do uchwały w rozdziale 90095 § 0690 dochodów z tytułu opłaty rezerwacyjnej - naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami) i art. 15 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 84 z późn. zm.);

· podjęciu uchwały bez podstawy prawnej w części dotyczącej wydatku uchwalonego w dziale 750 „Administracja publiczna”, w rozdziale 75095 „Pozostała działalność”, w § 3030 „Różne wydatki na rzecz osób fizycznych”;

· zamieszczeniu w wydatkach budżetu dotacji nie związanej ze zleceniem zadania do realizacji, lecz przeznaczonej na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji jednostki nie zaliczonej do sektora finansów publicznych – naruszenie art. 118 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 roku Dz.U. Nr 15, poz. 148 z późn. zmianami) w związku z art. 2 pkt. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. Nr 96 poz. 873 z późn. zmianami);

· upoważnieniu Prezydenta, bez podstawy prawnej, do zaciągania zobowiązań w zakresie wydatków bieżących w wysokości 400 000 zł obciążających wydatki budżetu roku 2006;

· zaplanowaniu w dziale 600 Transport i łączność, rozdziale 60016 Drogi publiczne gminne wydatków inwestycyjnych z przeznaczeniem na budowę chodnika w pasie oraz sąsiedztwie drogi powiatowej - naruszenie art. 7 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. nr 142,poz. 1591 z późn. zm.) w związku z art. 2 ust. 2 oraz ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. o finansowaniu dróg publicznych (Dz.U. nr 123, poz.780 z późn. zm.) oraz art. 111 ust. 2 pkt 1, 3 i 5 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych (tj. z 2003 r. Dz.U. nr 15,poz.148 z późn.zm.);

 

 

d)     W jednym przypadku, mimo że badana uchwała podjęta została z naruszeniem prawa - Kolegium RIO w Łodzi nie nakazało usunięcia nieprawidłowości. Powodem takiej decyzji Kolegium był fakt, iż uchwała dotyczyła zmian w budżecie (poprzedniego) 2004 roku.

 

Ad. 2

W skład 9124 uchwał przyjętych przez Kolegium Izby do protokołu, bez uwag, wchodzą uchwały dotyczące:

-          uchwalenia budżetu – 202,

-          zmian budżetu i w budżecie – 5826,

-          procedury uchwalania budżetu – 14,

-          układu wykonawczego budżetu j.s.t., jego szczegółowości oraz zmian – 910,

-          absolutorium w sprawie udzielenia – 199,

-          absolutorium w sprawie nieudzielenia - 2,

-          emitowania obligacji, określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez zarząd – 7,

-          zaciągnięcia pożyczek i kredytów długoterminowych – 497,

-          zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustalaną corocznie przez radę – 67,

-          udzielania poręczeń majątkowych – 46,

-          określenia zakresu i zasad przyznawania dotacji dla jednostek organizacyjnych j.s.t. ‑ 26,

-          uchwalenia planu przychodów i wydatków funduszy celowych – 17,

-          podatków i opłat lokalnych – 837,

-          zasad przyznawania dotacji dla podmiotów niepublicznych – 54,

-          pozostałych spraw – 420.

 

Uchwały w sprawie absolutorium

W 2005 r. Kolegium Izby w 201 uchwałach w sprawie absolutorium (w tym 2 w sprawie nieudzielenia absolutorium) nie dopatrzyło się naruszenia prawa, natomiast w przypadku dwóch uchwał w sprawie udzielenia absolutorium działając na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych w związku z art. 91 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym orzekło o ich nieważności.

Przyczyną stwierdzenia nieważności przedmiotowych uchwał był fakt:

1)     nadania formy uchwały odrzuconemu projektowi uchwały w sprawie udzielenia absolutorium Prezydentowi Miasta z tytułu wykonania budżetu za 2004 r. w sytuacji, gdy sprawa absolutorium tj. udzielenia lub nieudzielenia nie została rozstrzygnięta bezwzględną większością głosów ustawowego składu Rady Miasta - naruszenie art. 18 ust. 2 pkt 4 w związku z art. 28 a ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późn. zm.);

2)     poddania pod głosowanie projektu uchwały zaproponowanego przez Wójta, a nie wniosku Komisji Rewizyjnej - naruszenie prawa tj. art. 18a ust. 3 i art. 28a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ( Dz.U. z 2001 Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.).

 

Uchwały budżetowe

Zgodnie z art. 12 ust. 1-3 ustawy o rio Izba, prowadząc postępowanie nadzorcze w sprawie uznania uchwały budżetowej organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego za nieważną w całości lub w części, wskazuje nieprawidłowości oraz sposób i termin ich usunięcia. Jeżeli w wyznaczonym przez izbę terminie właściwy organ nie usunie wskazanych nieprawidłowości kolegium izby orzeka o nieważności uchwał w całości lub w części. W przypadku stwierdzenia nieważności uchwały budżetowej w całości lub w części budżet lub jego część dotknięte nieważnością ustala kolegium izby.

 

W 2005 roku Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi uznało, że:

1)     4 uchwały j.s.t w sprawie uchwalenia budżetu podjęte zostały z naruszeniem prawa oraz wskazało sposób oraz termin usunięcia wskazanych nieprawidłowości. W związku z faktem, że uchwały zostały we wskazanym przez kolegium terminie naprawione - postępowanie nadzorcze w stosunku do nich zostało umorzone.

2)     w jednej uchwale Kolegium wskazało na nieistotne naruszenie prawa polegające na zastosowaniu błędnej klasyfikacji budżetowej – naruszenie Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 września 2004 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. Nr 209, poz. 2132 z późn. zm.).

 

Ad. 3.

Zastrzeżenia do wniosków pokontrolnych

 

Na podstawie art. 18 ust. 1 pkt 5a ustawy o rio do właściwości kolegium izby należy rozpatrywanie zastrzeżeń do wniosków zawartych w wystąpieniach pokontrolnych.

 

W 2005 roku Kolegium Izby podjęło 5 uchwał dotyczących zastrzeżeń, o których mowa wyżej:

1)     Uchwałę nr 5/18/2005 z dnia 3.03.2005r. w sprawie zastrzeżeń do wystąpienia pokontrolnego z dnia 31.01.2005 r., wniesionych przez Wójta Gm. Białaczów – Kolegium oddaliło zastrzeżenia do wniosków dotyczących wypłacenia na rzecz Wójta nagród uznaniowych w okresie od grudnia 2001 roku do grudnia 2002 r.

 

2)     Uchwałę nr 8/26/2005 z dnia 12.04.2005r. w sprawie zastrzeżeń Wójta Gminy Rzgów do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 21.02.2005r. – Kolegium oddaliło zastrzeżenia do wniosków w zakresie zapewnienia obsługi bankowej wyłącznie przez bank wybrany przez Radę Gminy, uwzględniło natomiast zastrzeżenia dotyczące przestrzegania przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 13 marca 2001 roku w sprawie sprawozdawczości budżetowej.

 

3)     Uchwałę nr 20/52/2005 z dnia 17.08.2005r. w sprawie zastrzeżeń Prezydenta Miasta Pabianic do wniosków pokontrolnych z dnia 11.07.2005r. – Kolegium uwzględniło zastrzeżenia do wniosków:

a)     dotyczących braku wydatkowania środków pochodzących z opłat za wydawanie zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych na wynagrodzenia pracowników straży miejskiej,

b)     dotyczących uchwały nr XXVIII/244/04 z dnia 28 kwietnia 2004 roku Rady Miejskiej w sprawie trybu postępowania o udzielenie dotacji związanych z wykonywaniem zadań określonych ustawą z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, sposobu ich rozliczenia oraz kontroli wykonywania zleconego zadania.

 

4)     Uchwałę nr 20/53/2005 z dnia 17.08.2005r. w sprawie zastrzeżeń Starosty Powiatu w Radomsku do wniosków pokontrolnych z dnia 14.07.2005 r.

Kolegium oddaliło zastrzeżenia do wniosków w przedmiocie:

a)     przekroczenia przez Zarząd Powiatu upoważnienia udzielonego przez Radę Powiatu do udzielenia pożyczki Szpitalowi Powiatowemu w Radomsku,

b)     przestrzegania procedury udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego określonej przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 czerwca 2004 r. w sprawie określenia warunków udzielania zezwoleń na zajęcie pasa drogowego oraz pobierania opłaty skarbowej zgodnie z ustawą z dnia 9 września 2000 roku o opłacie skarbowej,

c)      przekazywania środków na rachunek zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w terminach określonych w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych,

d)     przestrzegania przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych przy udzielaniu zamówień publicznych, w szczególności poprzez określanie zakresu robót budowlanych oraz wartości szacunkowej zamówienia,

e)      zapewnienia funkcjonowania mechanizmów kontrolnych i należytej staranności przy sporządzaniu i sprawdzaniu dokumentacji związanej z realizacją umowy z dnia 9 lipca 2003 r. (pomyłka w dacie zlecenia nr PI.II.3421/73/2003),

f)       przestrzegania postanowień umów zawartych w wykonawcami robót dotyczących w szczególności warunków płatności za wykonane roboty (niedopuszczalna zapłata zaliczki do umowy z 9 lipca 2003 r.),

g)      przestrzegania postanowień umów (umowa nr 12/2003 i 1/2004) w zakresie obowiązku sporządzania kosztorysów powykonawczych,

h)     przestrzegania przepisów w zakresie potrącania kwot tytułem zabezpieczenia należytego wykonania umowy (naruszenia rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 lipca 2002 roku w sprawie zabezpieczenia należytego wykonania umowy o zamówienie publiczne),

Kolegium uwzględniło zastrzeżenia do wniosków w przedmiocie:

a)     przekazywania środków na rachunek zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w wysokości określonej w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych,

b)     obowiązku uczestniczenia inspektora nadzoru inwestorskiego w odbiorach robót budowlanych realizowanych w ramach umowy nr 12/2003,

c)      akceptowania przez inspektora nadzoru inwestorskiego faktur wystawionych przez wykonawcę umowy nr 12/2003,

d)     braku kwalifikacji do pełnienia funkcji Skarbnika Powiatu przez Pana Włodzimierza Jasińskiego (dokumenty jakimi dysponowali kontrolujący w trakcie kontroli wskazywały jednak jednoznacznie na brak kwalifikacji – dokumentację uzupełniono po kontroli).

 

5)     Uchwałę nr 34/76/2005 z dnia 30.12.2005r. w sprawie zastrzeżeń Wójta Gminy Ksawerów do wniosków zawartych w wystąpieniu pokontrolnym z dnia 10.11.2005 r.

Kolegium oddaliło zastrzeżenia do wniosków w przedmiocie:

a)     uzyskiwania dochodów z tytułu użytkowania wieczystego działek położonych w Ksawerowie przy ul. Szkolnej 1a, oznaczonych nr: 1530/1, 1530/2, 1530/3, 1530/4, 1530/5, 1530/6, 1530/7, 1530/8, 1530/9

b)     terminu określonego w §2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych

c)      stosowania zasady wynikającej z art. 55 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa

d)     stosowania art. 122 oraz art. 187 § 1 ustawy Ordynacja podatkowa

e)      ustalenia podmiotu, na którym ciąży obowiązek w zakresie podatku od nieruchomości w odniesieniu do sieci wodociągowych i kanalizacyjnych

Kolegium uwzględniło zastrzeżenia do wniosków w przedmiocie:

a)     stosowania stawek za zajęcie pasa drogowego ustalonych w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 24 stycznia 1986 roku w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach publicznych,

b)     udzielania dotacji dla stowarzyszeń sportowych w roku 2004 roku, na zasadach określonych przez Radę Gminy Ksawerów w uchwale nr XXVII/18/2000 z dnia 28 grudnia 2000 roku,

c)      stosowania art. 62 ustawy Ordynacja podatkowa.

Kolegium uwzględniło także zastrzeżenie w odniesieniu do uzyskiwania dochodów z tytułu użytkowania wieczystego gruntów o nr 1362/1, 1362/2, 1362/3, 1362/4 i 1362/5, położonych przy ul. Cegielnianej, w części dotyczącej kwoty 4 984,50 zł, zaś w pozostałym zakresie oddaliło.

 

 

Skargi

 

W roku 2005 sześć uchwał Kolegium RIO w Łodzi zostało zaskarżonych przez jednostki samorządu terytorialnego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego.

Zaskarżone rozstrzygnięcia nadzorcze Kolegium dotyczyły następujących uchwał jednostek samorządu terytorialnego:

 

1)     Uchwały Rady Gminy w Pątnowie w sprawie szczegółowych zasad ustalania wysokości i udzielania dotacji na działalność dydaktyczną i opiekuńczo - wychowawczą dla publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich. Kolegium stwierdziło nieważność badanej uchwały z powodu jej sprzeczności z prawem tj. art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity z 2004 roku Dz. U. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).

Rada Gminy w Pątnowie, przedmiotową Uchwałą ustaliła zasady udzielania i rozliczania dotacji dla Publicznych Szkół Podstawowych w Bieńcu i Kamionce, prowadzonych przez Stowarzyszenie Przyjaciół Szkół Katolickich w Częstochowie.
W § 2 Uchwały postanowiono, iż dotacje na działalność dydaktyczną i opiekuńczo – wychowawczą otrzymuje dotowany z budżetu Gminy za pośrednictwem Zespołu Obsługi Placówek Oświatowo - Wychowawczych w Pątnowie w wysokości równej wydatkom przewidzianym na jednego ucznia w szkołach tego samego typu i rodzaju prowadzonych przez gminę Pątnów, jednak nie wyżej niż otrzymana przez gminę kwota subwencji oświatowej przypadającej na jednego ucznia szkoły tego samego typu i rodzaju.

W świetle art. 80 ust. 3 ustawy o systemie oświaty, szkoły o których mowa, otrzymują na każdego ucznia dotację z budżetu jednostki samorządu terytorialnego obowiązanej do prowadzenia odpowiedniego typu i rodzaju szkół, w wysokości równej wydatkom bieżącym przewidzianym na jednego ucznia w szkołach tego samego typu i rodzaju prowadzonych przez tę jednostkę samorządu terytorialnego. Z przedstawionego przepisu wynika, że Rada Gminy jako podstawę obliczania powyższej dotacji winna wziąć pod uwagę wydatki bieżące, a nie „wydatki”, przewidziane na jednego ucznia w szkołach tego samego typu i rodzaju prowadzonych przez Gminę Pątnów. Podział wydatków jednostki samorządu terytorialnego określa art. 69 ust. 1 w związku z art. 111 ust. 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych ( tekst jednolity z 2003 roku, Dz.U. Nr 15, poz. 148 z późn. zm.). Na podstawie tego unormowania wydatki te dzielą się na bieżące, na obsługę długu jednostki samorządu terytorialnego oraz majątkowe.

Na podstawie powyższego stwierdzono, że postanowienie zawarte w § 2 badanej Uchwały dotyczące ustalenia podstawy obliczania przedmiotowych dotacji, jest niezgodne z przepisem art. 80 ust. 3 ustawy o systemie oświaty. Ponadto zwraca się uwagę, że na mocy tego przepisu, tylko w przypadku nieprowadzenia przez jednostkę samorządu terytorialnego szkoły tego samego typu i rodzaju podstawą ustalenia wysokości dotacji jest kwota przewidziana na jednego ucznia szkoły publicznej danego typu i rodzaju w części oświatowej subwencji ogólnej.

 

Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę.

2)     Trzech uchwał Województwa Łódzkiego w sprawie wyrażenia woli poręczenia kredytu bankowego dla Wojewódzkiej Stacji Ratownictwa Medycznego oraz Samodzielnego Szpitala Wojewódzkiego i Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego.

Kolegium stwierdziło nieważność ww. uchwał z powodu ich sprzeczności z prawem tj. art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 r. Dz. U. Nr 15, poz. 148 z późniejszymi zmianami).

Uchwałą Nr XXXII/439/2004 Sejmik Województwa Łódzkiego wyraził wolę udzielenia poręczenia kredytu długoterminowego w wysokości 15 000 000,00 zł oraz kosztów obsługi wynikających z rozstrzygniętego przetargu dla Wojewódzkiej Stacji Ratownictwa Medycznego w Łodzi na okres 10 lat. Uchwałą Nr XXXII/440/2004 Sejmik postanowił udzielić poręczenia kredytu bankowego w wysokości 6 000 000,00 zł oraz kosztów obsługi wynikających z rozstrzygniętego przetargu dla Samodzielnego Szpitala Wojewódzkiego im. M. Kopernika w Piotrkowie Trybunalskim na okres 10 lat. Uchwałą Nr XXXII/441/2004 Sejmik wyraził wolę poręczenia kredytu w wysokości 30 000 000,00 zł oraz kosztów obsługi wynikających z rozstrzygniętego przetargu dla Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. M. Kopernika w Łodzi na okres 10 lat.

Badając zgodność podjętych uchwał z prawem Kolegium Izby przywołało normę art. 52 ust. 1 i 2 ustawy o finansach publicznych, którego dyspozycja stanowi, że jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielać poręczeń i gwarancji, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy. Łączna kwota poręczeń i gwarancji określana jest w uchwale budżetowej,zaś poręczenia i gwarancje są terminowe i udzielane do określonej kwoty. Podjęte przez Sejmik Województwa Łódzkiego uchwały w sprawie wyrażenia woli udzielenia poręczeń zaciąganych kredytów przez samodzielne wojewódzkie zakłady opieki zdrowotnej, dla których organem założycielskim jest samorząd województwa, mają charakter zobowiązań długoterminowych obciążających budżety lat przyszłych. Łączna kwota udzielanych poręczeń za zobowiązania wojewódzkich samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej stanowi kwotę 51 000 000,00 zł z terminem obowiązywania przez okres 10 lat. Określone w badanych uchwałach kwoty poręczenia obejmują wyłącznie kwotę główną długu przyszłego, nie obejmują natomiast kosztów obsługi kredytów tj. odsetek i prowizji, co do których Sejmik Województwa wyraził także wolę ich poręczenia. Zatem kwota poręczenia nie została określona, a tym samym nie została określona górna granica odpowiedzialności poręczyciela – Województwa - za zaciągane kredyty przez wskazane w uchwałach podmioty na wypadek, gdyby kredytobiorcy nie wywiązywali się z terminowej ich spłaty.

 

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi uchylił zaskarżoną uchwałę Kolegium RIO w Łodzi.

Regionalna Izba Obrachunkowa wniosła skargę kasacyjną od wyroku WSA w tej sprawie - do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie. Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi zaskarżony przez Regionalną Izbę Obrachunkową i oddalił skargę Województwa Łódzkiego.

 

3)     Uchwały Województwa Łódzkiego w sprawie wyrażenia woli poręczenia kredytu bankowego dla Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Łodzi.

Kolegium stwierdziło nieważność ww. uchwały z powodu jej sprzeczności z prawem tj. art. 52 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 r. Dz. U. Nr 15, poz. 148 z późniejszymi zmianami).

Uchwałę Kolegium (tę samą, którą skarżyło Województwo Łódzkie, patrz pkt 2) zaskarżył Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. M.Kopernika w Łodzi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny umorzył postępowanie z uwagi na cofnięcie skargi przez stronę skarżącą.

 

4)     Uchwały Rady Powiatu Sieradzkiego w sprawie zmian w budżecie na 2004 rok, w której Powiat zmniejszył przychody budżetu do kwoty niższej niż kwota kredytu wynikająca z uchwały w sprawie zaciągnięcia kredytu w 2004 roku.

Kolegium stwierdziło naruszenie prawa tj. art. 48 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 roku Dz. U. Nr 15, poz. 148 z późniejszymi zmianami)

W dniu 29 stycznia 2004 roku Rada Powiatu Sieradzkiego podjęła Uchwałę budżetową na 2004 rok Nr XIII/74/04. Dochody budżetu uchwalono w wysokości 59 173 839 zł, a wydatki w kwocie 67 812 519 zł. Rozchody budżetu, związane
ze spłatą rat kredytu, ustalono w wysokości 409 320 zł. Na sfinansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w dochodach budżetu, Rada Powiatu zaplanowała przychody pochodzące z kredytu w wysokości 8 666 000 zł oraz pożyczki w kwocie 382 000 zł.

W dniu 23 marca 2004 roku, Rada Powiatu podjęła Uchwałę Nr XIV/82/04 w sprawie zaciągnięcia kredytu w kwocie 7 379 000 zł na wydatki związane z realizacją zadań inwestycyjnych, które niż znajdują pokrycia w dochodach powiatu na rok 2004.

W trakcie roku budżetowego dokonano zmian przychodów budżetu:

1. Uchwałą Nr XVIII/130/04 z dnia 6 sierpnia 2004 roku w sprawie zmian w budżecie
na 2004 rok zmniejszono przychody budżetu z tytułu pożyczek o kwotę 7 000 zł,

2. Uchwałą Nr XXI/158/04 z dnia 15 grudnia 2004 roku w sprawie zmian w budżecie
na 2004 rok dokonano korekty przychodów, zmniejszając kwotę kredytów
o 68 370 zł i pożyczek o kwotę 375 000 zł.

W wyniku tychże zmian kwota planowanych przychodów budżetu ukształtowała się na poziomie 8 597 630 zł i były to przychody wyłącznie z tytułu kredytu.

Badaną uchwałą, Rada Powiatu poprzez kolejną korektę przychodów budżetu, ustanowiła kwotę przewidzianych do zaciągnięcia kredytów na poziomie
6 993 156 zł. Kwota ta jest niższa o 385 844 zł od planowanego do zaciągnięcia kredytu wynikającego z Uchwały Rady Powiatu Nr XIV/82/04.

      Na mocy art. 48 ust. 1 pkt 2 ustawy o finansach publicznych, jednostki samorządu terytorialnego mogą zaciągać kredyty i pożyczki oraz emitować papiery wartościowe na finansowanie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach jednostki samorządu terytorialnego. Zgodnie z tym przepisem, kwota kredytu zaciąganego przez Radę Powiatu nie może być wyższa od kwoty wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach jednostki.

      Rada Powiatu Sieradzkiego, zmniejszając przychody budżetu do kwoty niższej, aniżeli kwota kredytu wynikająca z Uchwały Rady Powiatu Nr XIV/82/04
z dnia 23 marca 2004 roku, naruszyła wskazany przepis prawa.

Z uwagi na fakt, że budżet powiatu jest rocznym planem finansowym, jego moc wiążąca kończy się z upływem roku kalendarzowego (art. 51 ust. 3 ustawy
o samorządzie powiatowym). W tej sytuacji, Kolegium nie nakazało usunięcia nieprawidłowości, lecz ograniczyło się do wskazania, że Uchwała została podjęta z naruszeniem prawa.

 

Wojewódzki Sąd Administracyjny odrzucił skargę z uwagi na to, że strona skarżąca nie uiściła wpisu sądowego.

 

5)     Uchwały Rady Miejskiej w Pabianicach w sprawie upoważnienia prezydenta miasta do udzielenia poręczenia zobowiązań restrukturyzowanego publicznego zakładu opieki zdrowotnej wobec firmy restrukturyzacyjnej.

Kolegium stwierdziło nieważność ww. uchwały z powodu jej sprzeczności z art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. "i" ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w związku z art. 34 ustawy z dnia 15 kwietnia 2005 r. o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 78, poz. 684).

W dniu 18 sierpnia 2005 roku do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi wpłynęła uchwała Rady Miejskiej w Pabianicach Nr XXLIX/437/2005 z dnia 10 sierpnia 2005 roku. W przedmiotowej uchwale Rada Miejska upoważniła Prezydenta Miasta Pabianic do dokonania poręczenia w 2005 roku w wysokości 600 000 zł. Jako podstawę podjęcia uchwały wskazano art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. „i” ustawy o samorządzie gminnym. W uzasadnieniu badanej uchwały wskazano, że uchwała ta „ stanowi uzupełnienie Uchwały Nr XLIII/383/05 Rady Miejskiej w Pabianicach z dnia 2 marca 2005 r. w sprawie uchwalenia budżetu miasta Pabianic na 2005 r. Program restrukturyzacji zadłużenia ZOZ- Pabianice wymaga pozyskania środków finansowych, których nie jest w stanie zdobyć bez poręczenia podmiotu, który utworzył ZOZ tj. Gminy Miejskiej Pabianice reprezentowanej przez Prezydenta Miasta Pabianic”.

 

Badając uchwałę Kolegium zważyło, co następuje:

Stosownie do treści art. 18 ust. 2 pkt 9 lit. „i” ustawy o samorządzie gminnym do wyłącznej właściwości rady gminy należy ustalanie maksymalnej wysokości pożyczek i poręczeń udzielanych przez wójta (prezydenta) w roku budżetowym. Wskazany przepis prawa, tak jak i przepis art. 52 ustawy o finansach publicznych stanowi ogólną podstawę prawną do udzielania poręczeń. Ustawa dnia 15 kwietnia 2005 roku o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 78 poz. 684) określiła zakres dopuszczalnych poręczeń udzielanych przez jednostki samorządu terytorialnego w procesie restrukturyzacji zakładów opieki zdrowotnej. Z uwagi na zakres podmiotowo-przedmiotowy tej ustawy jej przepisy mają charakter szczególny w stosunku do przepisów ustaw ustrojowych oraz przepisów ustawy o finansach publicznych i ustawy o zakładach opieki zdrowotnej. W związku z tym stwierdzić należy, że określony w art. 34 ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej zakres podmiotowy i przedmiotowy udzielanych przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń jest jednoznaczny i zamknięty i nie obejmuje swoim zakresem poręczeń zobowiązań zakładu opieki zdrowotnej ze źródeł w nim niewymienionych. Zdaniem Kolegium wskazany przepis jako przepis szczególny wyklucza zastosowanie przepisów ogólnych. Upoważnienie zawarte w badanej uchwale nie mieści się w źródłach pozyskania środków określonych w art. 34 ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej.

Przedstawiciele Miasta, biorący udział w posiedzeniu, wyjaśnili, że poręczenie w wysokości 600 000 zł dotyczy zabezpieczenia w roku 2005 spłaty przez SP ZOZ w Pabianicach na rzecz firmy restrukturyzacyjnej odsetek od kapitału wynoszącego 30 mln złotych, który zostanie uruchomiony przez tę firmę jako pożyczka na pokrycie zobowiązań cywilnoprawnych (w celu przejęcia długu lub wstąpienia w prawa wierzyciela) oraz zobowiązań publicznoprawnych szpitala. Takiego poręczenia nie przewidują przepisy ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Ze względu na treść art. 34 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 3 pkt 3 ustawy o pomocy publicznej i restrukturyzacji publicznych zakładów opieki zdrowotnej publiczny zakład opieki zdrowotnej w procesie restrukturyzacji nie może zaciągnąć pożyczki od innego podmiotu niż Skarb Państwa, a wobec tego gmina nie może poręczyć tego zobowiązania. Udzielenie upoważnienia Prezydentowi Miasta Pabianic do poręczenia tego zobowiązania pozostaje w sprzeczności z treścią przywołanych przepisów.

 

Do 31 grudnia 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny nie rozpatrzył ww. skargi.

 

6)     Uchwały Rady Miasta Łodzi dotyczącej wysokości i zasad poboru opłaty targowej oraz ustalenia inkasentów i administratorów targowisk.

Kolegium stwierdziło nieważność niektórych postanowień badanej uchwały (w zakresie inkasentów, w zakresie obniżenia dziennej stawki opłaty targowej oraz w zakresie zwolnień w opłacie targowej) z powodu ich sprzeczności z prawem tj. art. 15 ust. 1, 2 i 2a ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych oraz art. 19 pkt 1, 1lit. a, 2 i 3 tej ustawy.

W toku badania przedmiotowej Uchwały Rady Miejskiej Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi zważyło, co następuje:

Stosownie do dyspozycji normy prawnej zawartej w art. 18 ust. 2 pkt 8 ustawy o samorządzie gminnym do wyłącznej właściwości rady gminy (zwanej dalej „Radą”) należy podejmowanie uchwał w sprawach podatków i opłat w granicach określonych w odrębnych ustawach. Granice stanowienia prawa przez Radę w zakresie podatków i opłat lokalnych określa ustawa z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (zwana dalej „ustawą” ). Zgodnie z brzmieniem art. 15 ust. 1 tej ustawy opłata targowa pobierana jest od osób fizycznych, osób prawnych, a także jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, z tytułu sprzedaży na targowiskach. Targowiskiem są wszelkie miejsca prowadzenia handlu, z wyjątkiem budynków lub ich części, w których dokonywana jest sprzedaż. Opłacie targowej podlega również sprzedaż dokonywana na targowiskach pod dachem oraz w halach używanych do targów wystaw i aukcji (art. 15 ust. 2 a ustawy). Oznacza to, że targowiskiem jest każde miejsce, w którym dokonywana jest sprzedaż, a nie tylko miejsca do tego przeznaczone. Opłata targowa może być pobierana w drodze inkasa. Z treści art. 19 pkt 1 i 2 ustawy wynika kompetencja dla Rady do zarządzenia poboru w drodze inkasa, określenia inkasentów, wysokości wynagrodzenia za inkaso oraz zasad dotyczących poboru, a także terminów płatności i wysokości stawek. Pamiętać należy przy tym, że Rada nie może dowolnie określać opłaty targowej związana jest bowiem przepisem art. 19 pkt 1 lit. a ustawy, w którym określono maksymalną stawkę dziennej opłaty targowej.

Rada Miejska w Łodzi w swojej Uchwale określiła dzienne stawki opłaty targowej z uwzględnieniem formy i miejsca sprzedaży. W załączniku Nr 1 badanej Uchwały ustalono wysokość stawek na targowiskach detalicznych, targowisku ”Zjazdowa”, Autogiełdzie oraz „miejscach wyznaczonych czasowo do handlu poza targowiskami”. Tym samym Rada nie określiła stawek opłaty targowej od sprzedaży prowadzonej w każdym miejscu, w którym prowadzony jest handel do czego obowiązana jest na mocy art. 15 ust. 2 i 2a ustawy.

Nadto w § 2 ust. 1 Uchwały postanowiono, że pobór opłaty targowej w „wyznaczonych miejscach” na terenie Łodzi powierza się inkasentom wymienionym w załączniku Nr 2. W załączniku tym wyznaczono inkasentów uprawnionych do poboru opłaty targowej w oznaczonych miejscach. W poz. 8, 21, 24, 31 załącznika Nr 2 wskazano „pozostałe miejsca na terenie Delegatur miasta”, dla których nie ustalono stawek opłaty targowej ( por. załącznik Nr 1), ale wyznaczono jak wskazano wyżej inkasentów i ustalono wysokość wynagrodzenia za inkaso. W § 2 ust. 4 badanej Uchwały postanowiono, że inkasenci pobierają opłatę w miejscach wskazanych w załączniku nr 2, a ponadto w strefie objętej sprzątaniem przez administratorów tzn. w miejscach, w których nie są wyznaczeni inkasenci i dla których również nie ustalono stawki opłaty targowej. Treści § 1 oraz § 2 ust. 1 i 4 Uchwały, a także wskazanych zapisów załącznika Nr 1 i 2 są nieprecyzyjne i zdaniem Kolegium w konsekwencji pozostają w sprzeczności z art. 15 ust. 2 i 2 a oraz art. 19 pkt 1 i 2 ustawy. Nadto w załączniku Nr 1 Uchwały określono stawkę opłaty targowej za prowadzenie działalności gastronomicznej, a w § 9 Uchwały ustalono zasady naliczania opłaty targowej od działalności gospodarczej, co pozostaje w sprzeczności z treścią art. 15 ust. 1 ustawy, gdyż podstawę do pobrania opłaty targowej stanowi dokonywanie czynności sprzedaży od wszystkich podmiotów w nim wskazanych, a nie prowadzenie działalności gastronomicznej lub gospodarczej.

W ocenie Kolegium prowadzi to także do naruszenia zasady równości określonej w art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, wskazującej że wszyscy są wobec prawa równi, wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne, nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny. Ponadto Kolegium zauważa, że określenie stawki opłaty targowej od 1m² powierzchni (patrz załącznik Nr 1) nie powinno skutkować przekroczeniem stawki maksymalnej ustalonej w ustawie. Brak w Uchwale ograniczenia tak kalkulowanej stawki może w konsekwencji doprowadzić do przekroczenia dziennej stawki maksymalnej określonej w art. 19 pkt 1 lit. a ustawy.

W § 3 ust. 2. Uchwały postanowiono „Dopuszcza się, za zgodą przedsiębiorcy, pobieranie opłaty targowej z góry, za ustalony okres działalności gospodarczej.” W ocenie Kolegium za niedopuszczalne należy uznać pobieranie opłaty targowej z góry. Taki zapis może prowadzić do sytuacji, w której sprzedający uiści opłatę przed powstaniem obowiązku jej zapłacenia, albo też zapłaci ją nienależnie w przypadku, gdy w danym dniu nie będzie dokonywał sprzedaży na targowisku. Zatem ustalenie możliwości pobrania opłaty targowej z góry wykracza poza zakres ustawowego upoważnienia Rady zawartego w art. 19 pkt 1 ustawy.

      W § 2 ust. 7 i 8 badanej Uchwały zawarto regulacje, z których wynika, że powierzenie funkcji inkasenta opłaty targowej następuje na podstawie umowy cywilnoprawnej, która podlega przed jej podpisaniem zaopiniowaniu przez Komisję Rozwoju i Działalności Gospodarczej Rady Miejskiej w Łodzi. Podobny w swej treści zapis znajduje się również w § 11 Uchwały. Mianowicie Rada postanowiła w nim, że „Sprawy poboru opłaty targowej nie uregulowane w niniejszej uchwale ani w innych przepisach ustala się z podmiotami wymienionymi w załączniku nr 2, w umowie o administrowanie targowiskiem i pobór opłaty targowej”. Pozostaje to w sprzeczności z normą prawną zawartą w art. 19 pkt 1 ustawy, gdyż zasady ustalania poboru winny być określone przez Radę i stanowią jej wyłączną kompetencję. Kolegium podkreśla, że przyjęcie przez ustawodawcę jednoznacznej kompetencji Rady w zakresie określenia inkasentów i wynagrodzenia za inkaso (art.19 pkt 2 ustawy), wyklucza możliwość powierzenia inkasa w drodze umowy. Jest to konsekwencja specyficznego statusu inkasenta jako podmiotu prawa publicznego, w stosunku do którego w zakresie nie uregulowanym ustawą mają zastosowania przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa (tj. z 2005 r. dz. U Nr 8 poz. 60 z późniejszymi zmianami) stanowiącej o charakterze, zakresie odpowiedzialności inkasenta, trybie dochodzenia od inkasenta podatku pobranego nie wpłaconego na właściwy rachunek. Reżim odpowiedzialności jakiej podlega inkasent ma charakter publicznoprawny. Zdaniem Kolegium brak jest również podstawy prawnej do przeniesienia kompetencji dochodzenia należności z tytułu opłaty targowej na inkasenta, o czym stanowi §4 ust. 3 Uchwały. W ocenie Kolegium są to czynności egzekucyjne organu podatkowego - Prezydenta Miasta Łodzi (art. 1c ustawy), których zgodnie z zapisami ustawy z dnia 17 czerwca 1996 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji nie można powierzyć innemu podmiotowi. Zatem przeniesienie kompetencji dochodzenia należności z tytułu opłaty targowej na inkasenta wykracza poza zakres ustawowego upoważnienia Rady zawartego w art. 19 pkt 1 i 2 ustawy. Ponadto, zdaniem Kolegium postanowienie zawarte w § 2 ust. 13 Uchwały: „Inkasent ma prawo do użytkowania lub posiadania na terenie targowiska obiektu biurowego oraz zaplecza socjalnego, wykorzystywanych do realizacji swoich zadań „ również wykracza poza zakres ustawowych kompetencji Rady określonych przepisami prawa. W ocenie Kolegium należy także doprecyzować postanowienie § 5 Uchwały poprzez określenie, że wynagrodzenie wypłacane inkasentom nie ma charakteru wynagrodzenia miesięcznego, ale może być wypłacane w okresach miesięcznych.

W opinii Kolegium postanowienia wynikające z § 2 ust. 6, 9, 10, w zakresie wyłaniania inkasentów w drodze konkursu i zasad jego przeprowadzenia wykraczają poza zakres ustawowych kompetencji Rady określenia inkasentów stosownie do art. 19 pkt 2 ustawy.

W § 6 badanej Uchwały postanowiono: „Dzienne stawki opłaty targowej obniża się o 20% w przypadku sprzedawania wyłącznie płodów rolnych z własnej uprawy sprzedawców – osób fizycznych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej – które są:

1)     podatnikami podatku rolnego lub podatku dochodowego z tytułu dochodów z działów specjalnych – po okazaniu zobowiązania podatkowego;

2)     członkami Polskiego Związku Działkowców – po okazaniu legitymacji członkowskiej.”

Odnosząc się do przytoczonego zapisu Uchwały należy zauważyć, że zasady zwolnień z opłaty targowej uregulowane są w art. 19 pkt 3 ustawy. Rada może wprowadzić inne niż wymienione w ustawie zwolnienia przedmiotowe. Przepis ten wskazuje, że zwolnienia wprowadzane uchwałą Rady muszą mieć charakter przedmiotowy. W § 6 Uchwały Rada Miejska w Łodzi narusza tę zasadę. Wprowadzono bowiem regulację prawną o charakterze mieszanym, przedmiotowo-podmiotowym w istotny sposób akcentującą zakres podmiotów, do których odnosi się ta regulacja. Zdaniem Kolegium przyjęty zapis w sposób istotny narusza art. 19 pkt 3 ustawy. Trzeba także zwrócić uwagę, że § 6 nie reguluje kwestii zwolnienia z opłaty - na co zezwala ustawa, lecz wprowadza ulgę podatkową. Ustawodawca zaś w samej ustawie rozróżnia instytucję ulgi podatkowej i zwolnienia podatkowego (por. art. 12 a). Ulga jest obniżką podatku (opłaty) przy istnieniu samego zobowiązania podatkowego, zaś zwolnienie znosi obowiązek podatkowy. Skoro ustawodawca ograniczył się w art. 19 pkt 3 do możliwości zwolnienia podatkowego, to Rada nie może przekroczyć zakresu swych uprawnień poprzez wprowadzenie ulgi.

Wskazać należy również na postanowienia § 7 i § 8 Uchwały, które odnoszą się do zdarzeń przyszłych i wykraczają poza zakres ustawowego upoważnienia Rady zawartego w art. 19 pkt 1 ustawy. Realizacja zapisów przyjętych w tych paragrafach może spowodować w konsekwencji naruszenie art. 19 pkt 3 ustawy poprzez wprowadzenie ulgi.

 Kolegium Izby zauważa, że wyeliminowanie z obrotu prawnego postanowień Uchwały Rady Miejskiej w Łodzi wymienionych w sentencji niniejszej uchwały czyni niemożliwym wykonanie pozostałych postanowień, jednakże przestrzegając swoją właściwość rzeczową postanowiono jak w sentencji

 

Do 31 grudnia 2005 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny nie rozpatrzył ww. skargi.

 

W roku 2005 Wojewódzki Sąd Administracyjny odrzucił skargę wniesioną przez Gminę Sokolniki w roku 2004 z powodu braków formalnych, tzn. braku uchwały strony skarżącej o wniesieniu skargi. Skarga ta dotyczyła upoważnienia wójta gminy do udzielenia poręczenia stowarzyszeniom realizującym zadania przy udziale środków SAPARD na okres 6 miesięcy do kwoty 1 800 000 zł, co spowodowało przekroczenie 15% planowanych na rok budżetowy dochodów gminy.

Kolegium stwierdziło nieważność paragrafu uchwały, w którym rada gminy postanowiła jw. - z powodu naruszenia normy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 roku Dz. U. Nr 15, poz. 148 z późn. zm.).

 

W 2005 roku RIO w Łodzi nie skarżyła do WSA uchwał organów jst.

 

 

2. Działalność opiniodawcza

 

Zgodnie z postanowieniami art. 13 ustawy z dnia 7 października 1992r. o regionalnych izbach obrachunkowych, składy orzekające Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi wydawały w 2005 roku opinie:

 

1)      o możliwości spłaty kredytów i pożyczek:

 

Zaopiniowano 88 wniosków w sprawie możliwości spłaty pożyczek i kredytów zaciąganych przez jednostki samorządu terytorialnego. Wydanych zostało 81 opinii pozytywnych, 7 – pozytywnych z uwagami.

W opiniach z uwagami uwagi składu orzekającego polegały głównie na przedstawieniu warunków, które jednostka samorządu terytorialnego powinna wypełnić, aby pozostać w zgodności z normą określoną w art. 113 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych, tzn.:

-         utrzymanie wysokości zobowiązań długoterminowych określonych w prognozie z uwagi na ograniczoną możliwość dalszego obciążania spłatami długu budżetu w kolejnych latach,

-         realizacja dochodów i wydatków (w tym inwestycyjnych) na poziomie przewidzianym w zestawieniu przepływów pieniężnych.

Składy Orzekające stwierdzały także, że obciążenie budżetu spłatami rat kredytów i pożyczek wraz z odsetkami zbliży się do dopuszczalnego progu 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów, co może zagrozić realizacji obligatoryjnych zadań własnych jednostki oraz jej zleconych.

 

2)      w sprawie możliwości sfinansowania deficytu budżetowego oraz prognozy kształtowania się długu publicznego, o których mowa w art. 115 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych:

 

W 2005 roku składy orzekające RIO w Łodzi wydały 388 opinii w sprawie możliwości sfinansowania deficytu i prognozy kształtowania się długu publicznego, w tym 371 pozytywnych, 14 pozytywnych z uwagami i 3 negatywne.

Województwo samorządowe w powyższych sprawach otrzymało dwanaście opinii pozytywnych, miasta na prawach powiatu – sześć opinii pozytywnych, powiaty – 48 opinii pozytywnych, gminy – 299 pozytywnych, 14 pozytywnych z uwagami, i 2 negatywne a związki międzygminne otrzymały 6 opinii pozytywnych i jedną negatywną.

Podstawą wydania negatywnych opinii było to, że:

-         prognoza kwoty długu sporządzona nieprawidłowo, ponieważ nie uwzględniono w niej kwot pożyczek zaciąganych w 2005 r.;

-         relacja zadłużenia do dochodów kształtuje się na poziomie 98,68 % - naruszenie art. 114 ustawy o finansach publicznych;

-         w prognozie nie ujęto niewymagalnych zobowiązań z tytułu udzielonych poręczeń, po doliczeniu potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez Gminę poręczeń do łącznej kwoty planowanych do spłaty w 2005 roku rat kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, relacja o której mowa w art. 113 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, kształtuje się na poziomie 23,28 %.

 

W opiniach pozytywnych z uwagami Składy orzekające zwracały uwagę na:

· wysokość planowanego deficytu, wielkość prognozowanego długu, jak również spłaty zobowiązań z tyt. zaciągniętych pożyczek i kredytów mogą spowodować ograniczenie możliwości dalszego zaciągania zobowiązań w latach następnych oraz wymagają bieżącej analizy poziomu zadłużenia, realizacji dochodów i wydatków budżetu;

· brak możliwości dalszego zaciągania zobowiązań długoterminowych obciążających budżet lat 2005 – 2012;

· prognozowany wskaźnik obciążenia budżetu roku 2006 z tytułu spłat zaciągniętych zobowiązań, który wynosić będzie 14,65% planowanych na 2005 rok dochodów w przypadku nie uzyskania środków z funduszy strukturalnych lub Funduszu Spójności Unii Europejskiej, wskazuje na ograniczone możliwości dalszego zaciągania zobowiązań długoterminowych.

 

3)      o przedkładanych projektach budżetów jednostek samorządu terytorialnego na 2005 r. i 2006 r. wraz z informacjami o stanie mienia jednostek samorządu terytorialnego i objaśnieniami:

 

W 2005 r. składy orzekające zaopiniowały 260 projektów budżetów, w tym 1 projekt budżetu województwa samorządowego, 3 projekty miast na prawach powiatu, 22 projekty budżetów powiatów, 10 projektów budżetów związków komunalnych oraz 224 projekty przedstawione przez gminy.

Wydano 119 opinii pozytywnych, 141 – pozytywnych z uwagami.

 

W opiniach z uwagami stwierdzono m. in. naruszenia prawa:

· w informacji o stanie mienia komunalnego nie uwzględniono danych określonych w art. 120 pkt 3 ustawy o finansach publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· ustalono wyższy (lub niższy) niż wynika z przepisów odpis na Izbę Rolniczą - art. 35 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 roku o izbach rolniczych (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. nr 101. poz. 927 z późn. zm.);

· w projekcie uchwały budżetowej nie zaplanowano dochodów z tytułu opłaty targowej, co jest niezgodne z art. 4 ust. 1 pkt 2 lit. b) ustawy z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 203, poz. 1966) w związku z art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 stycznia o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jednolity Dz.U. z 2002r. nr 9 poz.84 z późn. zm.);

· projekt budżetu zawiera wpływy z tytułu odpłatności za przyłącze wodociągowe i kanalizacyjne - art. 19 ust. 1 i 2 pkt 4 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. z 2001 r. nr 72, poz. 747 z późn. zm.) mówi, że rada gminy uchwala regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków na terenie gminy w regulaminie określa warunki przyłączenia do sieci, jednak przepisy te nie dają radzie uprawnień do wprowadzania odpłatności za zamiar przyłączenia poszczególnych nieruchomości do sieci wodociągowej;

· zastosowanie błędnej klasyfikacji budżetowej;

· wystąpienie ujemnego stanu środków obrotowych w zakładach budżetowych;

· w budżecie nie wyodrębniono środków na dofinansowanie doskonalenia zawodowego nauczycieli - naruszenie art. 70a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela (tekst jedn. z 2003 r. Dz.U. nr 118, poz. 1112 z późn. zm.);

· niewłaściwie ustalono (lub nie ustalono) wynik budżetu - art. 112 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (tekst jedn. z 2003 r. Dz.U. nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· w projekcie budżetu nie zaplanowano dochodów z podatku od posiadania psów, czym naruszono art. 4 ust. 1 pkt 1 lit. f ustawy z dnia 13 listopada 2003 roku o dochodach jednostek samorządu terytorialnego ( Dz. U. z 2003 r., Nr 203, poz. 1966 z późn. zm.);

· w projekcie uchwały budżetowej zawarto upoważnienie dla Wójta Gminy do lokowania wolnych środków budżetowych na rachunkach bankowych, co pozostaje w sprzeczności z art. 134 ust. 3 ustawy o finansach publicznych;

· nie zaplanowano wydatków na dodatki mieszkaniowe stosownie do ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 105, poz. 509 z późn. zm.) tj. art. 45 ust. 1 – wypłata dodatków mieszkaniowych jest zadaniem własnym gminy, wobec powyższego należy takie wydatki zaplanować w budżecie;

· w projekcie budżetu nie zaplanowano dochodów własnych z tytułu 5% dochodów uzyskanych na rzecz budżetu państwa w związku z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej - niezgodność art. 4 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. nr 203. poz. 1966 z późn. zm.);

· w projekcie budżetu zawarto upoważnienie dla wójta do zaciągania pożyczek i kredytów na pokrycie występującego w ciągu roku niedoboru budżetu zamiast deficytu budżetu co wynika z art. 124 ust. 2 pkt 1 ustawy o finansach publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 15, poz. 148 z późn. zm.); 2

· relacja deficytu budżetu do dochodów przekracza ograniczenia zawarte w art. 45 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· wieloletni program inwestycyjny nie zawiera informacji wskazanych w art. 110 ust. 2 pkt 1- 4, ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych, gdyż nie zawiera pozycji określającej wysokość wydatków w 2005 roku i dwóch kolejnych latach, wykazane wielkości nakładów niezgodne z innym załącznikiem;

· projekt budżetu zawiera plan finansowy zakładu budżetowego zgodnie zaś z art. 124 ust. 1 pkt 5 ustawy o finansach publicznych (tekst jedn. z 2003 r. Dz.U. nr 15, poz. 148 z późn. zm.) uchwała budżetowa określa plan przychodów i wydatków zakładów budżetowych, a nie plan finansowy;

· jako źródło pokrycia deficytu zaplanowano przychód z tytułu zaciągnięcia kredytu krótkoterminowego - wskazany przychód jest elementem pokrycia występującego w ciągu roku niedoboru i nie może stanowić elementu równoważącego budżet;

· w treści uchwały budżetowej nie wskazano przeznaczenia nadwyżki budżetowej oraz wskazania z jakich źródeł zostaną pokryte przypadające do spłaty raty kredytów i pożyczek - art. 124 ust. 1 pkt 3 ustawy o finansach publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· ustalono dochody z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych w kwocie wyższej od planowanych wydatków na realizację zadań określonych w programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych - niezgodne z art. 11 ust. 1 ustawy z 26 października 1982 roku (Dz.U. z 2002 r. nr 147, poz. 1231 z późn. zm.).

Składy orzekające Izby przypominały nadzorowanym jednostkom samorządu terytorialnego, że:

· W budżecie jednostki samorządu terytorialnego uchwalanym na 2006 rok (podobnie jak w roku poprzednim) obowiązują ograniczenia wysokości deficytu wynikające z procedur ostrożnościowych i sanacyjnych zawartych w ustawie o finansach publicznych z dnia 26 listopada 1998 roku. Stosownie do postanowienia art. 45 ust. 1 tej ustawy relacja deficytu każdej jednostki samorządu terytorialnego do jej dochodów, jaka może być uchwalona w budżecie 2006 roku nie może przekroczyć 20% (ograniczenie to dotyczy również zmian budżetu dokonywanych w trakcie roku budżetowego 2006). Ograniczenia tego nie stosuje się do kwot deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego sfinansowanych nadwyżką budżetową z lat poprzednich, a także sfinansowanych emisją papierów wartościowych, zaciągniętymi kredytami i pożyczkami w związku ze środkami określonymi w umowie zawartej z podmiotem dysponującym funduszami strukturalnymi lub Funduszem Spójności Unii Europejskiej - art. 45 ust. 2 pkt 2 ustawy o finansach publicznych znowelizowany ustawą z dnia 25 listopada 2004 roku w o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U.N r273 poz. 2703).

· Stosownie do postanowienia art. 124 ust. 1 pkt 4 a ustawy o finansach publicznych uchwała budżetowa jednostki samorządu terytorialnego winna określać wydatki na programy i projekty realizowane ze środków funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności UE. Obowiązkowi wyodrębnienia podlegają wydatki (bieżące jak również majątkowe) określone w umowie zawartej z podmiotem dysponującym funduszami strukturalnymi lub Funduszem Spójności.

· Stosownie do postanowień art. 18 ust. 2 pkt 9 lit i ustawy o samorządzie gminnym organ stanowiący ustala maksymalną wysokość poręczeń udzielanych przez organ wykonawczy w roku budżetowym, co stanowi podstawę do udzielenia przez organ wykonawczy poręczeń, pod warunkiem określenia w uchwale budżetowej łącznej kwoty poręczeń. Skład przypomina, że poręczenia są terminowe (art. 52 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych, art. 86 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach publicznych).

· Skład przypominał o zmianach przepisów m.in. ustawy o finansach publicznych (likwidacja środków specjalnych, wprowadzenie rachunku dochodów własnych), ustawy o drogach publicznych (opłaty określone w art. 40a ustawy o drogach publicznych, m.in. za zajęcie pasa drogowego z dniem 1 stycznia 2005 roku nie stanowią przychodów środków specjalnych odpowiednich zarządów dróg, a przekazywane są do budżetu jednostki samorządu terytorialnego), ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, ustawy o systemie oświaty, rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 września 2004 roku w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych.

Składy wskazywały także:

· że prognozowany poziom zadłużenia może spowodować ograniczenie możliwości dalszego zaciągania zobowiązań w latach następnych oraz wymaga bieżącej analizy stanu zadłużenia, realizacji dochodów i wydatków budżetu,

· na wysoki wskaźnik deficytu do planowanych dochodów (19,77%),

· na występowanie wysokiego obciążenia dochodów budżetu spłatami rat kredytów i pożyczek wraz z odsetkami;

· że określone w projekcie upoważnienie dla wójta do dokonywania zmian w planie wydatków - może się odnosić wyłącznie do wydatków bieżących.

Pozostałe (błędy rachunkowe, rozbieżności między sprawozdaniami i itp.):

· w projekcie budżetu ustalono "rezerwę ogólną na nieprzewidziane wydatki" a winna być ona nazwana rezerwą ogólną;

· wystąpiły błędy rachunkowe w wydatkach budżetu;

· projekt nie bilansuje się ze względu na błędy rachunkowe;

· plan przychodów i rozchodów środka specjalnego sporządzono w pełnej szczegółowości;

· różne nazwy zadań w projekcie i w informacji opisowej;

· niezgodność kwot między projektem a załącznikiem, między załącznikami, między informacją opisową a projektem uchwały, między informacją opisową a załącznikiem;

· rozbieżności pomiędzy załącznikami w nazewnictwie zadań inwestycyjnych;

· do projektu budżetu nie dołączono załącznika o dochodach z tytułu wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych i wydatkach na realizację zadań określonych w programie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych;

· projekt budżetu nie zawiera załącznika dochodów budżetu państwa związanych z realizacją zadań zleconych jst.;

· zakres objaśnień do projektu budżetu w zakresie wydatków nie uwzględnia opisów, które winny być zawarte w objaśnieniach;

· w prognozowanych dochodach według ważniejszych źródeł i działów klasyfikacji budżetowej zastosowano nazewnictwo niezgodne z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20 września 2004 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (Dz.U. nr 209, poz. 2132);

· w projekcie uchwały zostały wymienione dotacje przedmiotowe na wsparcie realizacji zadań własnych gminy, a w załączniku dla wydatków tych użyto określenia dotacje celowe.

 

4)      o przedkładanych przez zarządy powiatów i województwa oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) informacjach o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2005 r.:

 

W 2005 r. wydano 207 opinii o wykonaniu budżetu jednostek samorządu terytorialnego w I półroczu 2005 r. (140 opinii pozytywnych, 65 pozytywnych z uwagami i 2 negatywne):

-           Województwo Łódzkie otrzymało opinię pozytywną z uwagami,

-           wśród 21 informacji powiatów o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2005r. 13 otrzymało opinię pozytywną, 8 - pozytywną z uwagami,

-           miasta na prawach powiatu otrzymały 3 opinie pozytywne z uwagami,

-           gminy otrzymały 121 opinii pozytywnych, 51 opinii pozytywnych z uwagami oraz 2 opinie negatywne,

-           składy orzekające wydały 8 opinii dotyczących informacji związków międzygminnych o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2005 r. - sześć pozytywnych i dwie pozytywne z uwagami.

 

Przyczyną wydania negatywnych opinii w tej sprawie były następujące nieprawidłowości:

· na koniec okresu sprawozdawczego wystąpiły zobowiązania wymagalne oraz zapłacono odsetki od niezapłaconych w terminie faktur oraz od zaległych składek wobec ZUS - naruszenie art. 28 ust. 3 ustawy o finansach publicznych;

· przekroczenie wskaźnika (18,27%) wynikającego z art. 113 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· przekroczenie planowanych wydatków – art. 28 ust. 3 ustawy o finansach publicznych.

 

W opiniach pozytywnych z uwagami składy orzekające stwierdziły m. in.:

· na koniec okresu sprawozdawczego wystąpiły zobowiązania wymagalne - naruszenie art. 28 ust. 3 ustawy o finansach publicznych;

· w jednostkach budżetowych Gminy przede wszystkim dziale 801 Oświata i wychowanie nie został odprowadzony w terminach i wysokościach określonych w ustawie z dnia 4 marca 1994 roku o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jednolity z 1996r. DZ.U. nr 70, poz.335 z późn. zm.) obligatoryjny odpis na ten fundusz;

· przekroczenie planowanych wydatków - art. 28 ust. 1, art. 92 ustawy o finansach publicznych;

· zaciągnięcie zobowiązań przekraczających planowane wydatki - art. 29 ust. 6 oraz art. 132 ustawy o finansach publicznych;

· w I półroczu b.r. nie wydatkowano środków przewidzianych w planie Gminnego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej;

· wystąpiły wydatki na odsetki od nieterminowych wpłat z tytułu pozostałych podatków i opłat - art. 138 ust. 1 pkt 11 ustawy o finansach publicznych;

· zastosowano błędną klasyfikację budżetową niezgodną z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 20.09.2004r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych;

· w sprawozdaniu Rb-27S z wykonania planu dochodów budżetowych stwierdzono niezgodność planu dotacji celowych z budżetu państwa na zadania własne (w dziale 852 - Pomoc społeczna, 801 - Oświata i wychowanie);

· informacja z wykonania budżetu za I półrocze nie zawiera sprawozdania Rb-33 z wykonania planu finansowego PFGZGiK;

· błędne wyliczenie procentowe wykonania budżetu w informacji opisowej w dochodach jak i wydatkach według źródeł klasyfikacji budżetowej;

· sprawozdania statystyczne wykazują rozbieżności w zakresie wykonania wydatków na sfinansowanie zadań w zakresie obrony cywilnej;

· rozbieżności pomiędzy sprawozdaniem RB-28S a Rb-30 w zakresie wykonania dotacji dla zakładu budżetowego;

· w informacji opisowej błędnie podano kwotę wydatkowaną na zakup materiałów i wyposażenia w dziale 801 Oświata i wychowanie;

· analiza sprawozdania Rb-32 wykazała występowanie na koniec okresu środków specjalnych;

· niezgodność planu subwencji oświatowej;

Poza tym składy orzekające najczęściej zwracały uwagę na:

· niski stopień wykonania wydatków (ogółem, majątkowych, inwestycyjnych);

· występowanie ujemnego stanu środków obrotowych na koniec okresu w zakładach budżetowych;

· niskie wykonanie dochodów;

· to, że rada winna zastanowić się nad celowością finansowania zakładu budżetowego skoro rosną zobowiązania i ujemny stan środków obrotowych.

 

5)      o przedkładanych przez zarządy powiatów i województw oraz przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) sprawozdaniach z wykonania budżetu za 2004 r.:

Składy Orzekające Izby zaopiniowały w 2005 r. 207 sprawozdań z wykonania budżetów za 2004 r. (w tym 3 miast na prawach powiatów, 21 sprawozdań powiatów, 1 sprawozdanie województwa i 8 sprawozdań związków międzygminnych, 174 sprawozdania gmin). Opinię pozytywną otrzymały 142 sprawozdania, 63 pozytywną z uwagami, 2 sprawozdania zaopiniowano negatywnie.

 

Przyczyną wydania negatywnych opinii było naruszenie:

1)     art. 28 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 roku Dz.U. Nr 15, poz. 148 z późn. zm.) poprzez to, iż na koniec okresu sprawozdawczego wystąpiły zobowiązania wymagalne w wysokości 226 249 zł;

2)     art. 138 ust. 1 pkt 11 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 roku Dz.U. Nr 15, poz. 148 z późn. zm.) poprzez to, iż w trakcie realizacji budżetu gmina zapłaciła odsetki za opóźnienie w zapłacie, co stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych;

3)     art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 roku o finansach publicznych (tekst jednolity z 2003 roku Dz.U. Nr 15, poz. 148 z późn. zm.) poprzez przekroczenie 60% wskaźnika zadłużenia – relacja kwoty zobowiązań według stanu na koniec roku budżetowego do wykonanych w 2004 roku dochodów Gminy wyniosła 111,01%.

 

W opiniach pozytywnych z uwagami składy orzekające stwierdziły m. in.:

· na koniec okresu sprawozdawczego wystąpiły zobowiązania wymagalne - naruszenie art. 28 ust. 3 ustawy o finansach publicznych;

· wystąpiły wydatki na odsetki od nieterminowych wpłat z tytułu pozostałych podatków i opłat - art. 138 ust. 1 pkt 11 ustawy o finansach publicznych;

· przekroczenie planowanych wydatków - art. 28 ust. 1, art. 92 ustawy o finansach publicznych;

· zaciągnięcie zobowiązań przekraczających planowane wydatki - art. 29 ust. 6 oraz art. 132 ustawy o finansach publicznych;

· zaciągnięto kredyt nie mający pokrycia w planowanych przychodach budżetu;

· w sprawozdaniu Rb-N o stanie należności gminy wykazano należności wymagalne tj. wszystkie bezsporne należności wynikające z ewidencji księgowej, których termin płatności dla dłużnika minął, a nie są przedawnione ani umorzone - naruszenie rozdz. 7 § 19 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie sprawozdawczości budżetowej;

· sprawozdanie z wykonania budżetu nie zawiera wyodrębnionej informacji o realizacji planów finansowych zadań z zakresu administracji rządowej przekazanych ustawowo - naruszenie art. 136 ust. 1 ustawy o finansach publicznych (tekst jednolity Dz.U. 2003, nr 15, poz. 148 z późn. zm.);

· zastosowano błędną klasyfikację budżetową niezgodną z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 25.03.2003r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków oraz przychodów i rozchodów.

 

Poza tym składy orzekające najczęściej zwracały uwagę na:

· niski stopień wykonania wydatków (ogółem, majątkowych, inwestycyjnych),

· występowanie ujemnego stanu środków obrotowych na koniec roku w zakładach budżetowych,

· niski stopień wykonania wydatków w ramach funduszu celowego,

· niski poziom wykonania dochodów z tytułu sprzedaży wyrobów i składników majątkowych,

Skład Orzekający wskazał także, że stosownie do art. 165 ustawy z dnia 26 listopada 1998r o finansach publicznych – Kierownik jednostki sektora finansów publicznych – Wójt Gminy – obowiązany jest niezwłocznie zawiadomić właściwego rzecznika dyscypliny finansów publicznych o ujawnionym naruszeniu dyscypliny finansów publicznych.

 

6)      o wnioskach komisji rewizyjnych organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego w sprawie absolutorium:

Komisje rewizyjne jst przedłożyły do zaopiniowania składom orzekającym RIO w Łodzi 207 wniosków w sprawie absolutorium. Łącznie, w odniesieniu do 207 wniosków dotyczących absolutorium składy orzekające RIO w Łodzi wydały: 204 opinie pozytywne, 1 pozytywną z uwagami i 2 opinie negatywne.

W 203 przypadkach komisje występowały z wnioskiem o udzielenie absolutorium – składy orzekające izby wydały wszystkie opinie pozytywne.

W czterech przypadkach komisja rewizyjna wystąpiła z wnioskiem o nieudzielenie absolutorium zarządowi – składy orzekające wydały: 2 opinie negatywne, 1 pozytywną i 1 pozytywną z uwagami.

 

Przyczyną wydania negatywnych opinii do wniosku komisji rewizyjnej o nieudzielenie absolutorium było to, że:

· Komisja Rewizyjna wyraziła pozytywną opinię w zakresie wykonania budżetu, brak było więc podstaw stawiania wniosku o nieudzielenie absolutorium;

· w przedłożonej opinii Komisji Rewizyjnej Rady Powiatu Kutnowskiego dotyczącej sprawozdania z wykonania budżetu Powiatu za 2004 rok zakończonej wnioskiem o negatywnym wykonaniu budżetu Powiatu brak jest merytorycznego uzasadnienia do zajętego stanowiska, nie wskazano również, w których elementach uchwalony budżet nie został wykonany; brak jest zatem motywów, jakimi kierowała się Komisja formułując negatywną ocenę wykonania budżetu Powiatu za 2004 rok oraz wniosek o nieudzielenie absolutorium Zarządowi Powiatu za 2004 rok.

 

 

W 2005 roku składy orzekające RIO w Łodzi wydały dwie opinie do uchwał rady w sprawienieudzielenia absolutorium: jedną pozytywną, jedną negatywną.

 

Zgodnie z art. 13 pkt. 8 w związku z art. 19 ust. 2 i 3 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych do zadań składu orzekającego należy wydanie opinii w sprawie uchwały rady gminy o nieudzielaniu wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) absolutorium. Kompetencja ta jest niezależna od nadzoru sprawowanego przez Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej nad uchwałami w sprawie absolutorium (art. 11 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych).

Ustawodawca tym samym wprowadził dwojakie uprawnienia Regionalnej Izby Obrachunkowej dotyczące uchwały rady gminy o nieudzielaniu absolutorium – w efekcie - co tego typu uchwały - wypowiada się zarówno skład orzekający jak i kolegium izby.

To rozróżnienie prowadzi do wniosku, że wydanie opinii przez skład orzekający nie może być ograniczone kryterium legalności, gdyż w tym zakresie wypowiada się już Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej.

 

Skład Orzekający opiniując negatywnie uchwałę Rady Miejskiej w Kamieńsku o nieudzieleniu Burmistrzowi Kamieńska absolutorium za rok 2004 uznał, po przeprowadzeniu analizy zarzutów stawianych Burmistrzowi przez Komisję Rewizyjną, że jedynie dwa z trzynastu zarzutów mają potwierdzenie w materiale dowodowym (z tego powodu przyjęto, że wniosek Komisji Rewizyjnej jest legalny, gdyż w tym ograniczonym zakresie dotyczy wykonania budżetu 2004 roku). Ciężar oceny tych zarzutów pozostawiono Radzie Miejskiej w Kamieńsku.

Skład Orzekający uwzględniając to stanowisko uznał jednak, że pomimo nie udzielenia Burmistrzowi Kamieńska absolutorium za rok 2004, nie zachodzą przesłanki do podjęcia przez Radę Miejską uchwały o przeprowadzeniu referendum w sprawie odwołania Burmistrza.

Naruszenia prawa spowodowane przez organ wykonawczy gminy w trakcie wykonywania budżetu za rok 2004 r. (określone w opinii – pozytywnej - Składu Orzekającego - uchwała Nr II/200/2005 z dnia 14 maja 2005 r. w sprawie wniosku Komisji Rewizyjnej Rady Miejskiej w Kamieńsku w sprawie nieudzielenia absolutorium Burmistrzowi Miasta) były, zdaniem składu orzekającego, mało istotne dla całokształtu wykonania budżetu.

 

 

Składy Orzekające RIO w Łodzi wydawały także opinie o możliwości spłaty udzielonego poręczenia kredytu. W 2005 roku wydano pięć opinii w tej sprawie, wszystkie pozytywne.

 

 

W 2005 r. wydawano również opinie w sprawie możliwości wykupu planowanych do emisji obligacji,wydano 4 opinie: trzy pozytywne i jedną pozytywną z uwagami.

W opinii pozytywnej z uwagami Skład Orzekający wskazał, że pomimo, iż jednostka wypełnia dyspozycję normy art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998r o finansach publicznych to wskaźnik w niej wskazany kształtuje się na wysokim poziomie, co wskazuje na ograniczenie przez jednostkę możliwości dalszego zaciągania zobowiązań długoterminowych obciążających budżet lat 2005 – 2012.

 

 

 

Składy Orzekające Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi w 2005 roku wydały łącznie 1363 opinie, w tym: 1061 pozytywnych, 292 pozytywne z uwagami, 10 negatywnych.

 

 

 

3. Działalność informacyjna i szkoleniowa w roku 2005

 

Ustawa z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych określająca zadania regionalnych izb obrachunkowych – zobowiązała izby do prowadzenia działalności informacyjnej i szkoleniowej w zakresie objętym nadzorem i kontrolą. Działalność ta prowadzona jest głównie w formie szkoleń oraz poprzez stronę internetową izby (www.lodz.rio.gov.pl).

 

Ogółem w roku 2005 w trakcie 33 spotkań przeszkolonych zostało około 1400 osób: radnych, członków komisji rewizyjnych, skarbników oraz innych pracowników jednostek objętych nadzorem Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi.

Podobnie jak w latach poprzednich dużym zainteresowaniem cieszyła się problematyka sprawozdawczości budżetowej. Szkolenia z tego zakresu stanowiły około 30% szkoleń ogółem, w ich trakcie przeszkolonych zostało około 500 osób (co stanowi ponad 30% osób przeszkolonych ogółem).

Dużym zainteresowaniem cieszyła się także problematyka zamówień publicznych oraz dyscypliny finansów publicznych.

Biorąc pod uwagę doświadczenia lat ubiegłych oraz uwagi zgłaszane przez przedstawicieli nadzorowanych przez Izbę jednostek samorządu terytorialnego podnoszących, że szkolenia przeprowadzane w dużych grupach nie są wystarczająco efektywne, gdyż ograniczają możliwość wymiany poglądów i doświadczeń między uczestnikami szkolenia a także możliwość uzyskania odpowiedzi na wszystkie pytania i wątpliwości – Izba Łódzka kontynuowała przyjętą w poprzednich latach zasadę prowadzenia działalności szkoleniowej dla mniejszych grup uczestników. Szkolenia te były prowadzone na wniosek zainteresowanej jednostki samorządu terytorialnego i obejmowały zaproponowaną przez nią tematykę.

Biorąc pod uwagę powyższe 36% (12) szkoleń odbyło się z inicjatywy zainteresowanych bezpośrednio jednostek, zaś ich uczestnicy (415 osób) stanowili około 30% osób przeszkolonych ogółem w oku 2005.

 

Szczegółowa informacja dotycząca szkoleń przeprowadzonych w roku 2005:

 

-         W związku ze zgłaszanymi przez przedstawicieli nadzorowanych jednostek wątpliwościami dotyczącymi problematyki sprawozdawczości budżetowej, w styczniu 2005 roku Izba wystąpiła z propozycją przeszkolenia skarbników w zakresie sprawozdawczości budżetowej i finansowej za rok 2004. Szkolenia odbyły się odpowiednio w dniach:

· 7 lutego w Piotrkowie Trybunalskim;

· 9 lutego w Sieradzu;

· 10 lutego w Skierniewicach oraz

· 11 i 14 lutego w Łodzi

W szkoleniach wzięło udział 241 przedstawicieli (głównie skarbników) nadzorowanych jst oraz 18 pracowników Wydziału Informacji, Analiz i Szkoleń.

 

-         W maju 2005 roku z prośbą o przeprowadzenie szkolenia w zakresie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie zwrócił się Skarbnik Województwa Łódzkiego Z uwagi na duży zakres materiału szkolenie odbyło się w dniach 10 i 15 czerwca. Łącznie wzięło w nich udział 60 osób.

 

-         W lutym 2005 roku, odpowiadając na zapotrzebowanie zgłaszane przez przedstawicieli nadzorowanych jednostek samorządu terytorialnego, Izba zorganizowała szkolenie dotyczące problematyki związanej z wymiarem podatków w gminach. Spotkanie zorganizowane zostało w formie warsztatów szkoleniowych, w których wzięli udział pracownicy „merytoryczni” zajmujący się tą problematyką. Szkolenia odbyły się odpowiednio:

· 11 kwietnia w Piotrkowie Trybunalskim;

· 12 kwietnia w Skierniewicach;

· 13 kwietnia w Sieradzu;

· 14 kwietnia w Łodzi.

W szkoleniach tych wzięło udział łącznie 157 osób.

 

-         W marcu 2005 roku z wnioskiem o przeprowadzenie w siedzibie Gminy Ręczno szkolenia dotyczącego problematyki zamówień publicznych zwrócił się do Izby Wójt Gminy. Szkolenie to odbyło się w dniu 4 kwietnia. Wzięło w nim udział około 30 osób (dyrektorów i księgowych jednostek organizacyjnych powiatu oraz pracowników zajmujących się przeprowadzaniem procedur przetargowych w tych jednostkach).

 

-         10 maja 2005 roku, na wniosek Prezydenta Miasta Bełchatowa, w siedzibie Urzędu Miasta, odbyło się szkolenie dotyczące problematyki ustawy o zamówieniach publicznych. W szkoleniu wzięło udział około 25 pracowników Urzędu.

 

-         W marcu 2005 roku do Regionalnej izby Obrachunkowej w Łodzi z prośbą o przeprowadzenie szkolenia w zakresie rachunkowości budżetowej w jednostkach samorządu terytorialnego, z uwzględnieniem problematyki ewidencjonowania środków unijnych zwrócił się Przewodniczący Zarządu Związku Gmin Regionu Łódzkiego. Tematyka szkolenia obejmowała także środki funduszy strukturalnych w budżecie jednostki samorządu terytorialnego. Szkolenie odbyło się w dniu 23 maja – wzięło w nim udział około 30 osób, przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego – członków Związku Gmin Regionu Łódzkiego.

 

-          W maju 2005r. z prośbą o przeprowadzenie szkolenia w siedzibie Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi wystąpił Skarbnik Województwa Łódzkiego. W szkoleniu, dotyczącym problematyki przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wzięło udział około 30 pracowników Urzędu. Szkolenie odbyło się w dniu 10 czerwca.

 

-          w czerwcu 2005 roku z wnioskiem o przeprowadzenie szkolenia (cyklu szkoleń) dotyczącego najnowszych regulacji wynikających z przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 2004 roku o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2005 roku Nr 14, poz. 114) zwrócił się do Izby Marszałek Województwa Łódzkiego. Szkolenia odbyły się odpowiednio w dniach: 8, 15, 19 i 20 lipca.

Wzięło w nich udział łącznie 140 osób (pracowników Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi oraz kierowników jednostek organizacyjnych podległych jednostek organizacyjnych).

 

-         W sierpniu 2005 roku Izba wychodząc naprzeciw zgłaszanemu zapotrzebowaniu zorganizowała szkolenie dla skarbników dotyczące rachunkowości i sprawozdawczości w świetle nowych regulacji prawnych. Szkolenia odbyły się odpowiednio w dniach:

· 12 i 19 września w Łodzi;

· 16 września w Piotrkowie Trybunalskim;

· 23 września w Skierniewicach oraz

· 30 września w Sieradzu.

Łącznie wzięło w nich udział 229 osób, w tym 117 pracowników Wydziału Informacji, Analiz i Szkoleń.

-         Również w sierpniu 2005 roku z prośbą o przeprowadzenie szkolenia dotyczącego problematyki odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, zamówień publicznych oraz działalności pożytku publicznego i wolontariatu zwrócił się Wójt Gminy Lgota Wielka.

Szkolenie odbyło się w dniu 20 września. Wzięło w nim udział 20 pracowników Urzędu.

-         W sierpniu 2005 roku z prośbą o przeprowadzenie szkolenia dotyczącego problematyki odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych zwrócił się do Izby Wójt Gminy Ksawerów.

Szkolenie odbyło się w dniu 22 września. Wzięło w nim udział 31 pracowników Urzędu.

-         We wrześniu 2005 roku, w związku ze zbliżającym się terminem zakończenia realizowanego przez Ministerstwo Finansów projektu PHARE PL/IB/02/FI/03, dotyczącego stworzenia nowego systemu informatycznego dla jednostek samorządu terytorialnego, regionalnych izb obrachunkowych i Ministerstwa Finansów oraz mając na uwadze optymalne wykorzystanie przez jednostki samorządu terytorialnego wszystkich możliwości jakie niesie ze sobą wdrożenie nowego oprogramowania, RIO w Łodzi, z inicjatywy Krajowej Rady RIO zorganizowała szkolenie dla jednostek samorządu terytorialnego nadzorowanych przez Izbę Łódzką dotyczące wdrożenia podpisu elektronicznego.

Program zajęć obejmował, między innymi, prezentację zagadnień związanych z podpisem elektronicznym - cele, funkcje, możliwości, procedury, zasady korzystania, w powiązaniu z programem BeSTi@ (Prelekcje poprowadzili przedstawiciele Polskiego Centrum Certyfikacji Elektronicznej „SIGILLUM" Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych - instytucji zajmującej się wydawaniem certyfikatów podpisu elektronicznego i świadczącej usługi w zakresie ich weryfikacji); wprowadzenie i ogólne omówienie zagadnień związanych z podpisem elektronicznym w kontekście nowego oprogramowania BeSTi@ - podstawowe zmiany, korzyści, zagrożenia oraz omówienie cech i możliwości nowego programu BeSTi@ jak również krótką prezentację nowego programu w zakresie elektronicznej wysyłki uchwał i sprawozdań do RIO.

 

W trakcie spotkania przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego uczestniczący w szkoleniu otrzymali nieodpłatnie testowy podpis elektroniczny.

 

Szkolenia odbyły się odpowiednio

Ø      24 i 25 października 2005 roku w Łodzi;

Ø      26 października w Piotrkowie Trybunalskim;

Ø      27 października w Skierniewicach;

Ø      28 października w Sieradzu

Łącznie wzięło w nich udział 327 osób, w tym 19 pracowników Wydziału Informacji, Analiz i Szkoleń.

 

-          We wrześniu 2005 roku z prośbą o przeprowadzenie szkolenia dotyczącego prowadzenia rachunków dochodów własnych wystąpił do Izby Dyrektor Wojewódzkiego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli w Łodzi. Szkolenie odbyło się w dniu 5 października.

Wzięło w nim udział około 7, dyrektorów placówek oświatowych.

 

-         W październiku 2005 roku z prośbą o przeprowadzenie szkolenia dotyczącego problematyki odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych zwrócił się do Izby Wójt Gminy Aleksandrów.

Szkolenie odbyło się w dniu 9 grudnia. Wzięło w nim udział 20 pracowników Urzędu.

-         W listopadzie 2005 roku z prośbą o przeprowadzenie szkolenia dotyczącego problematyki odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych zwrócił się do Izby Starosta Pabianicki.

Szkolenie odbyło się w dniu 16 grudnia. Wzięło w nim udział 40 pracowników Starostwa.

 

 

W celu umożliwienia pewnej i szybkiej komunikacji pomiędzy regionalnymi izbami obrachunkowymi a jednostkami samorządu terytorialnego drogą internetową w 2004 roku izby rozpoczęły wdrażanie projektu uruchomienia serwera pocztowego dla wszystkich jst w Polsce.

Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi wystąpiła do wszystkich nadzorowanych jednostek z prośbą o wyznaczenie w każdej jednostce osoby (lub osób) odpowiedzialnych za obsługę wyżej wymienionego konta.

Tym samym działalność informacyjna izby w roku 2005 była już prowadzona za pośrednictwem poczty internetowej. Drogą elektroniczną przekazywana jest m.in. korespondencja dotycząca sprawozdawczości.

 

Działalność informacyjna i szkoleniowa prowadzona jest także w formie udzielania odpowiedzi na indywidualnie zgłaszane (telefoniczne, drogą tradycyjnej korespondencji oraz w coraz większym stopniu pocztą elektroniczną) przez przedstawicieli nadzorowanych jednostek samorządu terytorialnego pytania. Problematyka tego typu odpowiedzi obejmuje w zasadzie całość zagadnień związanych z merytoryczną działalnością regionalnych izb obrachunkowych jak również pomoc ściśle informatyczną – od instruktażu do pomocy przy przekazywaniu danych.

Z roku na rok daje się zaobserwować coraz większy napływ korespondencji co świadczy jednocześnie o skali problemów z jakimi borykają się jednostki samorządu terytorialnego przy wykonywaniu swych zadań.

 

Działalność informacyjna i szkoleniowa prowadzona jest także poprzez zamieszczanie publikacji na stronie internetowej Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi (www.lodz.rio.gov.pl).

Zamieszczane są tam, między innymi:

-       wyroki WSA i NSA

-       notki prasowe (poprzedzone przeglądem prasy internetowej) o artykułach dotyczących samorządu terytorialnego

-       notki prasowe dotyczące wchodzących w życie ustaw i rozporządzeń dotyczących samorządu terytorialnego;

-       komunikaty i informacje istotne dla funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego.

-       odpowiedzi na pytania zgłaszane na „Forum dyskusyjnym” dotyczące zamówień publicznych oraz sprawozdawczości budżetowej

 

 

 

4. Działalność Komisji Orzekającej/Regionalnej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej Łodzi

 

Do dnia 30 czerwca 2005 roku, na podstawie art. 14 pkt 2 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych komisja orzekająca w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych była jednym z organów izby.

Z dniem 1 lipca 2005 roku weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 2004 roku o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2005 roku Nr 14, poz. 114).

Zgodnie z art. 46 pkt 4 ustawy jedną z komisji orzekających w sprawach dotyczących naruszenia dyscypliny finansów publicznych są regionalne komisje orzekające przy regionalnych izbach obrachunkowych.

Właściwość rzeczowa regionalnych komisji orzekających określona została w art. 51 ustawy i obejmuje sprawy o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w zakresie dotyczącym:

1)     jednostek samorządu terytorialnego, ich związków i stowarzyszeń, z wyłączeniem marszałka województwa, członka zarządu województwa i głównego księgowego budżetu województwa;

2)     realizacji budżetu wojewody;

3)     jednostek podległych i nadzorowanych przez wojewodę;

4)     samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym samorządowych osób prawnych;

5)     innych jednostek otrzymujących środki publiczne przekazane z budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub innych środków publicznych, którymi dysponują te jednostki;

6)     innych jednostek w zakresie środków otrzymanych z budżetu wojewody lub z innych środków, którymi dysponuje wojewoda.

 

Przewodniczących regionalnych komisji orzekających powołuje Prezes Rady Ministrów. Członków komisji powołuje i odwołuje, na wniosek Przewodniczącego tej komisji, Prezes Rady Ministrów.

Regionalna komisja orzekająca przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Łodzi zaczęła faktycznie działać od września 2005 roku. Do tego czasu komisja działała w oparciu o wcześniej obowiązujące w tym zakresie przepisy.

 

W 2005 roku do Komisji Orzekającej/Regionalnej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy RIO w Łodzi zostały złożone wnioski o ukaranie 97 osób.

Ogółem w roku 2005 roku Komisja/Regionalna Komisja Orzekająca załatwiła sprawy dotyczące 114 obwinionych, z tego:

· w 8 przypadkach wydała rozstrzygnięcie o umorzeniu postępowania,

· w 106 przypadkach wydała orzeczenia w kwestii winy i kary:

-        37 orzeczeń o uniewinnieniu

-        69 orzeczenia o uznaniu winnym naruszenia dyscypliny finansów publicznych (12 osób otrzymało karę upomnienia, 2 karę nagany, w stosunku do 55 osób Komisja postanowiła odstąpić od wymierzenia kary).

Na koniec 2005 roku pozostały do rozpatrzenia sprawy dotyczące 23 obwinionych.

 

 

Sprawozdanie o sposobie załatwienia wniosków o ukaranie wniesionych w roku 2005 do Komisji Orzekającej/Regionalnej Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Łodzi:

 

I.

Sprawy oczekujące na rozstrzygnięcie (wszczęte) wg stanu na początek roku sprawozdawczego	liczba obwinionych	32
Złożone wnioski o ukaranie:	liczba obwinionych	97
- wnioski o ukaranie zwrócone do uzupełnienia	liczba obwinionych	0
Sprawy w toku (oczekujące na rozstrzygnięcie) na koniec roku:	liczba obwinionych	23

 

II.

II. Sprawy rozstrzygnięte (załatwione) w ciągu roku:	liczba obwinionych	114
II.1. Umorzenie postępowania, w tym:	liczba obwinionych	8
postanowienia o umorzeniu postępowania wskutek przedawnienia orzekania	liczba obwinionych	2
II.2. Wydane orzeczenia w kwestii winy i kary:	liczba obwinionych	106
II.2.1. orzeczenia o uniewinnieniu	liczba uniewinnionych	37
II.2.2. Orzeczenia o uznaniu winnym naruszenia dyscypliny finansów publicznych – ogółem, z tego:	liczba winnych	69
§        ukarano – ogółem, z tego:	liczba ukaranych	14
-        karą upomnienia	liczba ukaranych	12
-         karą nagany	liczba ukaranych	2
-        karą pieniężną	liczba ukaranych	0
§        odstąpiono od wymierzenia kary	liczba winnych	55

 

Szczegółowa informacja dotycząca działalności Regionalnej Komisji Orzekającej przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Łodzi zawarta została w sprawozdaniu o sposobie rozpoznania wniosków o ukaranie wniesionych w roku 2005 do Regionalnej Komisji Orzekającej przy RIO w Łodzi składanym do Przewodniczącego Głównej Komisji Orzekającej w Sprawach o naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych.

 

 

 

5. Działalność Komisji ds. Kontrasygnaty.

 

Na podstawie art. 13 pkt 9 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych do zadań izby należy rozpatrywanie spraw dotyczących powiadomień przez skarbnika (głównego księgowego budżetu jednostki samorządu terytorialnego) o przypadkach dokonania kontrasygnaty na pisemne polecenie zwierzchnika, zgodnie z odrębnymi przepisami.

W roku 2005 do Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi nie wpłynęło zawiadomienie o przypadku dokonania kontrasygnaty na pisemne polecenie zwierzchnika.