Sprawozdanie z działalności Izby za 2002 rok

Sprawozdanie z działalności Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi w roku 2002

Zgodnie z art. 1 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 7 października 1992 roku o rio (tekst jednolity z 2001r. Dz.U. Nr 55, poz. 577 ze zm.), regionalne izby obrachunkowe są państwowymi organami nadzoru i kontroli gospodarki finansowej: jednostek samorządu terytorialnego, związków międzygminnych, stowarzyszeń gmin oraz stowarzyszeń gmin i powiatów, związków powiatów, samorządowych jednostek organizacyjnych, w tym samorządowych osób prawnych, innych podmiotów, w zakresie wykorzystywania przez nie dotacji przyznawanych z budżetów jst.
Izby badają uchwały podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach: procedury uchwalania budżetu i jego zmian; budżetu i jego zmian; zaciągania zobowiązań wpływających na wysokość długu publicznego jst oraz udzielania pożyczek; zasad i zakresu przyznawania dotacji; podatków i opłat lokalnych; absolutorium dla zarządu (na podstawie art. 11 ustawy o rio); wydają opinie w sprawach wskazanych w art. 13 ustawy o rio; zaś na podstawie art. 1 ust. 4 ww ustawy, w zakresie objętym nadzorem i kontrolą - prowadzą działalność informacyjną i szkoleniową.

W 2002 roku Kolegium Izby zbadało 8200 uchwał organów jednostek samorządu terytorialnego, wydało łącznie 1287 opinii. Izba przeprowadziła 39 szkoleń dla przedstawicieli nadzorowanych jednostek oraz dla pracowników Izby, w których łącznie uczestniczyło 1242 osób.
1. Działalność nadzorcza

W 2002 r. Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi na 34 posiedzeniach:
1) wydało 161 rozstrzygnięć nadzorczych (w tym 1 dotyczące uchwały województwa samorządowego, 9 dotyczących uchwał miast na prawach powiatu, 5 dotyczących uchwał organów powiatu i 146 dotyczących uchwał rad i zarządów gmin):
a) w 2 uchwałach stwierdzono nieistotne naruszenie prawa,
b) 152 uchwał Kolegium uznało za nieważne (w części 89, w całości 63),
c) w 5 uchwałach stwierdzono naruszenie prawa, ale postępowanie umorzono w wyniku usunięcia uchybień,
d) w 2 uchwałach stwierdzono naruszenie prawa, ale nie nakazano usunięcia nieprawidłowości gdyż dotyczyły budżetów roku 2001,
2) 8037 uchwał zostało przyjętych do protokołu bez uwag (w tym 206 uchwał województwa samorządowego, 293 uchwały miast na prawach powiatu, 1092 uchwały organów powiatu i 6413 uchwał rad i zarządów gmin, 33 uchwały związków międzygminnych),
3) w 2 uchwałach stwierdzono naruszenie prawa – Kolegium RIO w Łodzi wniosło skargi do NSA
4) Kolegium rozpatrzyło 1 odwołanie od opinii składu orzekającego,
5) podjęło 11 uchwał dotyczących działalności Izby,
6) podjęło 4 uchwały dotyczące zastrzeżeń do wniosków pokontrolnych,


Ad. 1
a) Nieistotne naruszenie prawa stwierdzono:
- w 2 uchwałach zmieniających budżet.

Nieprawidłowości najczęściej występujące w uchwałach organów j.s.t. uznane jako nieistotne naruszenie prawa:
• błędna klasyfikacja budżetowa – naruszenie przepisów Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 lipca 2000r. w sprawie szczegółowych zasad klasyfikacji dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 59. poz. 688 ze zm.),
• nieprecyzyjne określenie woli organu wykonawczego o akceptacji zakresu planowanych do sfinansowania ze środków własnych przez zakład budżetowy inwestycji – co stanowi naruszenie postanowienia § 33 ust. 4 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 grudnia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych oraz szczegółowych zasad i terminów rocznych rozliczeń i wpłat do budżetu przez zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1333),

b) Unieważnienie w części i w całości dotyczyło:
- 4 uchwał w sprawie uchwalenia budżetu (nieważność w części);
- 3 uchwał w sprawie zmiany budżetu (nieważność w części);
- 2 uchwał w sprawie absolutorium (nieważność w całości);
- 2 uchwał w sprawie udzielania poręczeń majątkowych (1 unieważniona w całości, 1 w części);
- 5 uchwał w sprawie zasad przyznawania dotacji dla podmiotów niepublicznych (4 uchwały zostały unieważnione w całości, jedna w części);
- 128 uchwał w sprawie podatków i opłat lokalnych (49 uchwał unieważniono w całości, 79 w części),
- 8 uchwał w innych sprawach (7 uchwał unieważniono w całości, 1 w części).

Najczęściej występujące nieprawidłowości w uchwałach unieważnionych w części lub w całości polegały na:

• ujęciu kwoty opłaty targowej w § 043, rozdz. 70005 i nieuwzględnienie jej w ogólnej kwocie budżetu, co spowodowało powstanie nadwyżki bez wskazania jej przeznaczenia - art. 124 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn. zm.)
• ustaleniu, że budżet na 2002 rok wchodzi w życie 28 grudnia 2001r. - art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.)
• umieszczeniu w dochodach budżetu kwoty pochodzącej z opłat za zajęcie pasa drogowego - art. 40a ust. 1 ustawy o drogach publicznych
• niezgodności pomiędzy załącznikiem "Plan zadań inwestycyjnych", a załącznikiem "Wydatki budżetu" - art. 124 ust. 1 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.)
• uchwaleniu w załączniku do uchwały budżetowej stanowiącym "Plan przychodów i wydatków GFOŚiGW na 2002r." wydatków sklasyfikowanych w § 4300 - zakup usług pozostałych, z przeznaczeniem na: dofinansowanie modernizacji opryskiwaczy nie spełniających wymaganych norm - art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. nr 13, poz. 74 z późn. zm.) w zw. z art. 406 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo o ochronie środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627)
• uchwaleniu w dziale 851 - ochrona zdrowia, rozdz. 85151 - przeciwdziałanie alkoholizmowi, wydatków majątkowych na zakup specjalistycznego sprzętu medycznego dla spzoz - art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr 35, poz. 230 z późn. zm.)
• dokonaniu przez zarząd korekty wydatków pomiędzy działami klasyfikacji budżetowej o kwoty powodujące zmianę ogólnej kwoty wydatków - do czego nie był upoważniony - art. 128 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.)
• wprowadzeniu do budżetu wydatków w dziale 750, rozdz. 75095, § 4210 z przeznaczeniem na nagrody rzeczowe prezydenta miasta dla działaczy społecznych zaangażowanych w rozwiązywanie lokalnych problemów mieszkaniowych - art. 111 ust. 2 w zw. 28 ust. 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.)
• zwiększeniu planowanych wydatków na wynagrodzenia realizowane przez urząd gminy, gminny ośrodek pomocy społecznej, powodujące przekroczenie wielkości wynagrodzeń z 2001r. - art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2001r. o zmianie ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. nr 154, poz. 1799)
• dokonaniu przez zarząd powiatu nieuprawnionych zmian w budżecie - zarząd nie uzyskał bowiem opinii Komisji ds. Budżetu w sprawie włączenia do budżetu kwoty dotacji oraz nie dokonał wprowadzenia tej dotacji w przewidzianej prawem formie tj. w formie uchwały; tym samym zarząd dokonał naruszenia wyłącznej właściwości rady do wprowadzenia do dochodów i wydatków kwoty dotacji z budżetu państwa, w konsekwencji kwoty dochodów i wydatków budżetu, jakie zostały określone w uchwale w sprawie zmian w budżecie oraz w załącznikach do tej uchwały są niezgodne z kwotami ustalonymi w wyniku głosowania tej uchwały przez radę - art. 12 pkt 5 oraz art. 32 ust. 1 i 2 pkt 4 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. nr 13, poz. 1592 z późn. zm.) w zw. z art. 128 ust. 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.)
• uchwaleniu przez radę powiatu w dziale 851 - ochrona zdrowia, rozdz. 85195 - pozostała działalność, § 6010 wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego – wydatku z przeznaczeniem na zakup udziału w spółce prowadzącej działalność gospodarczą /komercyjną/ co stanowi naruszenie normy art. art. 6 i art. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. nr 13, poz. 1592 z późn. zm.) w zw. z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. nr 9, poz. 43 z późn. zm.)
• braku w regulaminie przyznawania dotacji z budżetu gminy regulacji zapewniających jawność postępowania o udzielenie dotacji i jej rozliczenia - art. 118 ust. 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.)
• dokonaniu przez radę gminy odmiennej niż ustawowe regulacji w zakresie dotacji dla niepublicznych placówek oświatowych - art. 118 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.) w zw. z art. 90 ust. 1, 2a, 2b i 4 ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. nr 67, poz. 329 z późn. zm.)
• braku pełnej regulacji trybu udzielania i rozliczania dotacji dla szkół niepublicznych – w odniesieniu do niepublicznych szkół podstawowych, gimnazjów specjalnych i szkół ponadgimnazjalnych nie posiadających uprawnień szkół publicznych rada uregulowała wyłącznie warunki otrzymywania i rozliczania dotacji - nie ustaliła natomiast podstaw jej naliczania. Poza tym udzielanie dotacji niepublicznym placówkom oświatowo – wychowawczym, poradniom psychologiczno – pedagogicznym oraz bibliotekom pedagogicznym rada przekazała zarządowi powiatu do ustalania w drodze umowy ... - art. 90 ust. 3b oraz ust. 4 ustawy z dnia 7 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. nr 67, poz. 329 z późn. zm.)
• badana uchwała reguluje po raz drugi materię spraw określonych w art. 118 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm), bowiem tryb postępowania o udzielanie dotacji, sposób jej rozliczania oraz sposób kontroli został określony wcześniejszą uchwałą sejmiku. Ponadto w badanej uchwale z jednej strony rozszerzono niektóre regulacje zawarte we wcześniejszej uchwale (część z nich narusza normy zawarte w art. 118 ufp), z drugiej zaś, nie zamieszczono przepisów regulujących sprawy związane ze sposobem załatwiania wniosków, które zostały określone we wcześniejszej uchwale - art. 2 i 7 Konstytucji RP, art. 118 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.), art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr 35, poz. 230 z późn. zm.)oraz § 14 ust. 2 w zw. z § 143 rozporządzenia Prezesa RM z dnia 20 czerwca 2000r. W sprawie "zasad techniki prawodawczej" (Dz. U. Nr 100, poz. 908)
• nie określeniu przez radę w uchwale dotyczącej zlecenia zadań z zakresu kultury fizycznej i sportu oraz przyznania dotacji na ten cel szczegółowych zadań jakie zleciła do wykonania - art. 118 ust. 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.)
• wprowadzeniu przez radę zwolnień o charakterze podmiotowym od podatku od nieruchomości - sprzeczność z art. 7 ust. 2 oraz art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 roku o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. Nr 9, poz. 31 z późn. zm.) oraz art. 217 Konstytucji RP,
• ustaleniu przez radę gminy stawki podatku leśnego w oparciu o średnią cenę sprzedaży drewna określoną w komunikacie Prezesa Urzędu Statystycznego - art. 4 ustawy z dnia 30 października 2002r. o podatku leśnym (Dz. U. nr 200, poz. 1682)
• wprowadzeniu przez radę zwolnienia od podatku od nieruchomości będącego formą pomocy publicznej dla przedsiębiorców, bez uprzedniego zasięgnięcia opinii organu nadzorującego projekty aktów normatywnych - art. 24 ust. 1 i 3 w zw. z art. 2 ustawy z 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. 60, poz. 704)
• zwolnieniu przez radę z podatku od nieruchomości "nieruchomości zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej przez przedsiębiorców - podatników podatku od nieruchomości rozpoczynających działalność gospodarczą w 2002 roku, którzy zatrudniają co najmniej 80% pracowników na stałe zamieszkujących teren gminy" - art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.) w związku z art. 32 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku (Dz. U. nr 78, poz. 483) oraz art. 24 ust. 1 ustawy z 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. 60, poz. 704)
• wprowadzeniu przez radę zwolnienia podmiotowego od podatku od posiadania psów - art. 14 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.)
• wprowadzeniu przez radę zwolnienia podmiotowego od podatku od środków transportowych - art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.)
• ujęciu w uchwale w sprawie dziennych stawek opłaty targowej regulacji wyłączających stosowanie stawek opłaty targowej w miejscach, w których prowadzony jest handel poza wyznaczonymi miejscami targowymi - art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.)
• określeniu przedmiotu opodatkowania w sposób odmienny niż wynikający z ustawy, nie ustalono stawki podatku dla budynków mieszkalnych zajętych w całości na prowadzenie działalności gospodarczej oraz wprowadzono zwolnienia o charakterze podmiotowym - art. 5 i 6 ust. 13 i art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.)
• na podstawie art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy o podatkach i opłatach lokalnych rada ustaliła stawkę podatku od budynków lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej, ale w zakresie udzielania świadczeń zdrowotnych , tym samym wzory deklaracji i formularzy informacji wprowadzające pojęcie usług medycznych pozostają w sprzeczności z przepisami ustawy i odpowiednimi regulacjami uchwały rady, a ponadto ograniczają określony przez radę przedmiot opodatkowania - art. 6 ust. 6 i 9 w zw. z art. 5 ust. 1 pkt 2 lit. d ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.) oraz § 1 pkt 4 wcześniejszej uchwały
• wprowadzenie zróżnicowania stawek podatku od środków transportowych nie przewidzianych w art. 10 ust. 2 ustawy, czyli w zależności od wpływu środka transportowego na środowiska - art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.)
• ustaleniu przez radę stawek podatku od środków transportu niezgodnie z ustawą - art. 10 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. nr 9, poz. 31 z późn. zm.)

c) 5 uchwał, w których stwierdzono naruszenie prawa, ale postępowanie umorzono w wyniku usunięcia uchybień dotyczyło:
- uchwalenia budżetu - 1,
- zmian budżetu - 4.

Wskazane nieprawidłowości polegały na:
• uchwaleniu w dziale 851 - ochrona zdrowia, rozdz. 85111 - szpitale ogólne, dotacji dla samodzielnego zoz na pokrycie ujemnego wyniku finansowego za 2000 rok - art. 55 ust. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 91, poz. 408 z późn. zm.)
• wprowadzeniu do budżetu uchwałą zarządu środków z Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa - art. 128 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.);
• ujęciu w przychodach i wydatkach miejsko - gminnego FOŚiGW środków pochodzących z dotacji otrzymanej z Powiatowego FOŚ - art. 401 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo o ochronie środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z późn. zm. ) w zw. z art. 22 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.);
• wprowadzeniu do dochodów budżetu gminy w rozdz. 80101 § 096 kwoty darowizny przekazanej na rzecz szkoły podstawowej - art. 21 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155 poz. 1014 z późn zm.);
• wprowadzeniu uchwałą zarządu wydatków realizowanych ze środków własnych w ramach zadań własnych, w dz. 750 -administracja publiczna, rozdz. 75053 - wybory do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw oraz referenda gminne, powiatowe i wojewódzkie - zamiast zadań zleconych finansowanych z budżetu państwa - art. 8 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. nr 13, poz. 74 z późn. zm.) oraz art. 80, art. 81 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. nr 95, poz. 602 z późn. zm.) i art. 25 ustawy z dnia 20 czerwca 2002r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (Dz. U. nr 113 poz. 984 z późn. zm.)

d) Obie uchwały, w których stwierdzono naruszenie prawa, ale nie nakazano w nich usunięcia nieprawidłowości dotyczyły zmian budżetów roku 2001.


Ad. 2
W skład 8037 uchwał przyjętych do protokołu bez uwag wchodzą uchwały dotyczące:
- uchwalenia budżetu – 202,
- zmian budżetu i w budżecie – 4574,
- procedury uchwalania budżetu – 91,
- układu wykonawczego budżetu j.s.t., jego szczegółowości oraz zmian – 776,
- absolutorium dla zarządu: w sprawie udzielenia – 203, oraz nieudzielenia – 1,
- emitowania obligacji, określania zasad ich zbywania, nabywania i wykupu przez zarząd – 5,
- zaciągnięcia pożyczek i kredytów długoterminowych – 401,
- zobowiązań w zakresie podejmowania inwestycji i remontów o wartości przekraczającej granicę ustalaną corocznie przez radę – 17,
- udzielania poręczeń majątkowych – 22,
- określenia zakresu i zasad przyznawania dotacji dla jednostek organizacyjnych j.s.t. – 9,
- uchwalenia planu przychodów i wydatków funduszy celowych – 11,
- podatków i opłat lokalnych – 1336,
- zasad przyznawania dotacji dla podmiotów niepublicznych – 41,
- pozostałych spraw – 348.


Ad. 3
Zgodnie z art. 20 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych od uchwał składów orzekających służy odwołanie do Kolegium Izby.
W 2002 roku Kolegium rozpatrzyło tylko 1 odwołanie dotyczące opinii w sprawie przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2002 r. W swojej opinii skład orzekający wniósł uwagi odnośnie wydatków dokonanych na zakup upominków, będących nagrodami rzeczowymi dla działaczy społecznych zaangażowanych w rozwiązywanie lokalnych problemów mieszkaniowych – członków Komisji Mieszkaniowej. W przedmiotowej sprawie Kolegium utrzymało w mocy stanowisko składu orzekającego zawarte w kwestionowanej opinii.

W 2002 r. Kolegium Izby w 204 uchwałach w sprawie absolutorium (w tym jednej w sprawie nieudzielenia absolutorium) nie dopatrzyło się naruszenia prawa. Dwie uchwały dotyczące absolutorium Kolegium unieważniło – uchwały te rada gminy podjęła w grudniu 2001 r.: jedna uchylała podjętą wcześniej uchwałę rady gminy, w wyniku której nie udzielono absolutorium zarządowi za 2000 rok, druga uchwała dotyczyła natomiast udzielenia tego absolutorium. Kolegium RIO podjęło uchwałę o nieważności wymienionych uchwał rady gminy, stwierdzając, że procedura udzielenia absolutorium dla zarządu gminy w związku z wykonaniem budżetu za 2000 roku została wyczerpana na sesji w dniu 18 kwietnia 2001 roku i brak jest formalno prawnych przesłanek do jej powtarzania.


Wszystkie jednostki będące pod nadzorem Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi uchwaliły swoje budżety w przewidzianym ustawowo terminie – nie wszystkie jednak zrobiły to w sposób prawidłowy. W czterech przypadkach (wszystkie przypadki dotyczyły jednostek szczebla gminnego) Kolegium wskazało naruszenie prawa, gmina nie wniosła poprawek, dlatego Kolegium RIO w Łodzi zobowiązane przepisami ustawy samorządowej oraz ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych dokonało zastępczego ustalenia budżetów w części kwestionowanej.


W 2002 roku cztery uchwały Kolegium RIO w Łodzi zostały zaskarżone do Naczelnego Sądu Administracyjnego, z tego:

• do 31 grudnia 2002 r., Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrzył trzy skargi:

Jedną skargę NSA odrzucił na podstawie art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz. U. Nr 74, poz. 368 ze zm.). NSA stwierdził, że nadesłana przez skarżącego uchwała Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej nie spełnia wymogów rozstrzygnięcia nadzorczego, nie stwierdza bowiem naruszenia prawa w uchwale jst, której dotyczyła. Ponadto NSA uznał, iż dokonywanie takiej wykładni przepisów, jakiej domaga się skarżący w swojej skardze, pozostaje poza kognicją Naczelnego Sądu Administracyjnego
- przedmiotowa skarga dotyczyła nieudzielenia absolutorium zarządowi miasta.

Dwie skargi jst. na uchwałę Kolegium, które NSA oddalił, dotyczyły:
1) podjęcia uchwały w sprawie zwolnień z podatku od nieruchomości gruntów i budynków o określonej powierzchni lub ich części wykorzystywanych na prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby fizyczne i osoby prawne będące właścicielami tych gruntów i budynków, jeżeli osoby te podjęły w okresie od 1 do 31 stycznia 2002 r. działalność gospodarczą z wykorzystaniem tych nieruchomości. Kolegium Izby stwierdziło sprzeczność z art. 24 ust. 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. o warunkach dopuszczalności i nadzorowaniu pomocy publicznej dla przedsiębiorców (Dz. U. Nr 60, poz. 704) poprzez zaniechanie przedłożenia organowi nadzorującemu pomoc projektu aktu normatywnego stanowiącego podstawę udzielenia pomocy;
2) podjęcia uchwały w sprawie budżetu oraz uchwały w sprawie układu wykonawczego budżetu gminy na rok 2002 z naruszeniem przepisów art. 3 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 154, poz. 1799). Kolegium Izby stwierdziło nieważność wprowadzonych do budżetu zwiększonych wydatków na wynagrodzenia realizowane przez urząd gminy powodujących przekroczenie wielkości wynagrodzeń z 2001 r.

• W jednym przypadku zarząd powiatu wycofał (w grudniu 2002r.) wniesioną przez siebie skargę, jednak NSA do końca 2002 r. nie podjął jeszcze decyzji (w styczniu 2003r. NSA umorzył postępowanie). Skarga ta dotyczyła:
- wprowadzenia do budżetu powiatu wydatku na zakup udziałów w Spółce z o.o. „Inwest Bond”, co narusza normę art. 6 i art. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) w związku z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. Nr 9, poz. 43 z późn. zm.).


Ponadto w 2002 roku Naczelny Sąd Administracyjny uchylił w całości zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze Kolegium RIO w Łodzi z 2001 roku, w przedmiocie:
 uchwalenia zmian w planie dochodów i planie wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Zakwestionowana część uchwały dotyczyła zmniejszenia planowanych do uzyskania dochodów z tytułu dochodów z najmu lokali w komunalnych zasobach mieszkaniowych, co było konsekwencją oddania w nieodpłatne użytkowanie (w zwykłej formie pisemnej) na czas nieoznaczony nieruchomości komunalnych na rzecz ZGM spółki z o.o. (umowę podpisano bez zachowania właściwej formy). Kolegium w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym wskazało, że w kwestionowanej uchwale wystąpiła niezgodność z przepisami art. 54 ust. 1 z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym w związku z art. 3 pkt 8 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o dochodach j.s.t., a także art. 5 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. Nr 120, poz. 787 z późn. zm.).


W 2002 roku dwie uchwały jednostki samorządu terytorialnego (jedna uchwała rady w sprawie zmian w budżecie, druga uchwała zarządu w sprawie układu wykonawczego) zostały zaskarżone do NSA przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Łodzi - do końca 2002 r. NSA nie podjął rozstrzygnięcia w tej sprawie. Ww. skargi dotyczyły:
- wprowadzenia do budżetu powiatu wydatku na zakup udziałów w Spółce z o.o. „Inwest Bond”, co narusza normę art. 6 i art. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 z późn. zm.) w związku z art. 1 ust. 2 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. Nr 9, poz. 43 z późn. zm.).



2. Działalność opiniodawcza

Zgodnie z postanowieniami art. 13 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych, składy orzekające wydawały opinie w następujących sprawach:

1) projektów budżetów gmin na 2002 r. i 2003 r. wraz z informacjami o stanie mienia komunalnego oraz objaśnieniami:
W 2002 r. Składy Orzekające zaopiniowały 221 projektów budżetów, w tym 1 projekt budżetu województwa samorządowego, 21 projektów budżetów powiatów, 4 projekty miast na prawach powiatu i 10 projektów budżetów związków komunalnych oraz 185 projekty przedstawione przez gminy.
Wydano 98 opinii pozytywnych, 123 – pozytywne z uwagami, nie wydano negatywnych opinii w tej sprawie.
W opiniach z uwagami stwierdzono m. in, że.:
• zastosowano błędną klasyfikację budżetową,
• w projekcie budżetu zamieszczono plan finansowy a nie plan przychodów i wydatków zakładu budżetowego, gospodarstwa pomocniczego – art. 124 ust. 1 pkt 5 ustawy o finansach publicznych,
• rada gminy nie określiła precyzyjnie w swojej uchwale zakresu i formy informacji o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2002 r. wynikającego z treści art. 135 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155, poz. 1014 z późn. zm.),
• przychody z tytułu oprocentowania rachunków bankowych ujęto w przychodach GFOŚ zamiast w dochodach budżetu gminy (art. 402 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska),
• kwota odpisu dla Izby Rolniczej od uzyskanych wpływów z podatku rolnego jest niezgodna z art. 35 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o izbach rolniczych (Dz. U. z 1996 r. nr 1 poz. 3 z późn. zm.),
• brak w prognozie spłaty długu, kwot obciążeń budżetu gminy z tytułu odsetek od pożyczek i kredytów zaciągniętych w latach poprzednich i planowanych do zaciągnięcia w roku budżetowym,
• zarząd podjął uchwałę w sprawie projektu budżetu po terminie wynikającym z art. 121 ust. 1 ustawy o finansach publicznych,
• projektu budżetu został przedstawiony regionalnej izbie obrachunkowej do zaopiniowania po ustawowym terminie 15 listopada,
• nie uchwalono planu przychodów i rozchodów środka specjalnego obejmującego środki za zajęcie pasa drogowego,
• w wydatkach budżetu gminy nie przewidziano środków na wypłatę dodatków mieszkaniowych,
• kwoty przychodów i wydatków zakładu budżetowego zapisane w treści uchwały są niezgodne z danymi ujętymi w załączniku do uchwały,
• pomiędzy projektem budżetu a informacją dotyczącą prognozy długu publicznego występują różnice dotyczące kwot wydatków na obsługę długu
• brak jest zapisu, że uchwała budżetowa podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Województwa,
• niezgodnie z art. 63 ustawy z dnia 24 listopada 1995 r. o nasiennictwie (Dz.U. nr 149, poz. 724 z późn. zm.), dofinansowano produkcję rolną z budżetu gminy -
• brak jest określenia źródeł dochodów, z których spłacone zostaną pożyczki zaciągane przez miasto w Narodowym i Wojewódzkim FOŚiGW – art. 58 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym ,
• brak jest zgodności planowanych nakładów inwestycyjnych ujętych w projekcie budżetu na 2003 r. z wielkościami wynikającymi z wieloletniego programu inwestycyjnego,
• w zakładach budżetowych stwierdzono występowanie ujemnego stanu środków obrotowych,
• wydatki gminy Komendy Powiatowej Policji, zostały zaplanowane w formie dotacji,
• niezgodnie z obowiązującymi przepisami ustalono kwotę dotacji dla przedszkola niepublicznego - art. 90 ust. 2b ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn. Dz.U. z 1996 r. nr 67, poz. 329),
• brak jest zgodności kwot wydatków pomiędzy uchwałą budżetową a planem wydatków na zadania zlecone,
• udzielono Burmistrzowi upoważnienia do dokonywania zmian w planie dochodów – art. 128 ust. 1 ustawy o finansach publicznych,
• w częściach tabelarycznych uchwał występują błędy rachunkowe,
• ustalono kwotę dotacji podmiotowej dla zakładu budżetowego bez określenia "na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji" art. 19 ust. 8 ustawy o finansach publicznych,
• w projekcie uchwały budżetowej nie wyodrębniono dochodów i wydatków związanych z realizacją zadań wspólnych realizowanych w drodze umów lub porozumień między j.s.t.,
• zestaw dokumentów przedłożonych RIO nie zawiera projektu tekstu uchwały organu stanowiącego w sprawie budżetu na 2003 r.,
• brak jest załącznika określającego limit wydatków na wieloletnie programy inwestycyjne,
• nie ujęto dochodów związanych z realizacją zadań zleconych, podlegających przekazaniu do budżetu państwa,
• nie wskazano wysokości przypadających do spłaty rat pożyczek i kredytów oraz nie podano źródeł ich pokrycia,
• nie uwzględniono obowiązku ponoszenia wydatków na izby rolnicze,
• w planie dochodów nie uwzględniono kwoty wpływów z opłat lokalnych,
• kwota subwencji podana w projekcie budżetu jest niezgodna z decyzją Ministerstwa Finansów,
• w budżecie przewidziano dotację dla podmiotów nie zaliczanych do sektora finansów publicznych na zadania związane z promocją zdrowia, co nie należy do zakresu ustawowych zadań gminy - art. 118 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 155, poz. 1014 z późn. zm.),
• zaplanowano wydatki na dofinansowanie działalności klubów i zespołów sportowych – brak zapisu określającego kwotę dotacji na cele publiczne dla podmiotu nie zaliczanego do sektora finansów publicznych,
• kwoty wydatków majątkowych wyszczególnione w załączniku dot. inwestycji są niezgodne z kwotami zaplanowanymi w załączniku o wydatkach budżetu,
• niewłaściwie zaplanowano finansowanie inwestycji – na wskazane inwestycje zaplanowano nakłady w kwocie np. 1.304.870 zł, z czego ze środków własnych 700.870 zł a 604.000 zł ze środków funduszy przedakcesyjnych – SAPARD – natomiast w planowanych wydatkach zabezpieczono jedynie środki własne na realizację tej inwestycji;

2) możliwości spłaty kredytów i pożyczek:
W 2002 r. Składy Orzekające RIO w Łodzi opiniowały także wnioski w sprawie możliwości spłaty pożyczek i kredytów zaciąganych przez gminy. Wydanych zostało 108 opinii, wśród nich 91 to opinie pozytywne, 17 zaś - pozytywne z uwagami.
Zawarte w przedmiotowych opiniach uwagi polegały głównie na przedstawieniu warunków, które jednostka powinna wypełnić, aby pozostać w zgodności z normą określoną w art. 113 ustawy z dnia 26 listopada 1998r. o finansach publicznych, tzn.:
• osiągnięcie poziomu dochodów określonego w prognozie,
• utrzymanie wysokości zobowiązań długoterminowych określonych w prognozie zarządu w najbliższych latach,
• planowanie nakładów na inwestycje w wysokościach uwzględniających realizację wydatków bieżących i regulowanie zobowiązań długoterminowych,
Skład Orzekający stwierdził także, że gmina wypełnia warunki określone w/w normą lecz poziom obciążeń budżetu wskazuje na ograniczone możliwości zaciągania zobowiązań, których spłata nastąpiłaby w przyszłym roku budżetowym (2003).

3) sprawozdań z wykonania budżetów gmin za 2001 r. w zakresie zadań własnych oraz planu finansowego zadań zleconych gminom z zakresu administracji rządowej:
Składy Orzekające Izby zaopiniowały w 2002 r. 205 sprawozdań z wykonania budżetów za 2001 r. (w tym 3 miast na prawach powiatów, 20 sprawozdań powiatów, 1 sprawozdanie województwa i 7 sprawozdań związków międzygminnych, 174 sprawozdania gmin). 134 z nich otrzymało opinię pozytywną, 70 pozytywną z uwagami, 1 sprawozdanie zaopiniowano negatywnie.
Przyczyną wydania negatywnej opinii w tej sprawie było:
• przekroczenie planowanych wydatków - uchybienie zasadzie wykonania budżetu określonej w art. 92 pkt. 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014 z późn. zm.), w myśl której dokonywanie wydatków następuje w granicach kwot określonych w budżecie, z uwzględnieniem prawidłowo dokonanych przeniesień i zgodnie z planowanym przeznaczeniem; naruszenie tej zasady może również skutkować odpowiedzialnością z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publicznych;

W opiniach pozytywnych z uwagami składy orzekające stwierdziły m. in., że:
• z powodu braku dokonania stosownej korekty planu, polegającej na wprowadzeniu do budżetu nowych źródeł dochodów, uzyskano ponadplanowe dochody,
• zastosowano błędną klasyfikację budżetową,
• przekroczone zostały planowane wydatki (w niektórych pozycjach klasyfikacji budżetowej),
• dokonano wydatków bez planu,
• w odniesieniu do niektórych pozycji klasyfikacji budżetowej suma wykonanych wydatków i zobowiązań wymagalnych była większa od planowanych wydatków,
• w sprawozdaniu Rb-Z w wierszu E4 w rubryce 8 wykazano zobowiązania wymagalne -skład orzekający zauważył, że mogą to być zobowiązania wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• wystąpiło ujemne saldo środków obrotowych w zakładach budżetowych i gospodarstwach pomocniczych.

4) wniosków komisji rewizyjnych rad gmin w sprawie absolutorium:
205 komisji rewizyjnych rad gmin przedłożyło swoje wnioski w sprawie absolutorium do zaopiniowania Składom Orzekającym RIO w Łodzi. Wydano 197 opinii pozytywnych, 6 pozytywnych z uwagami i 2 negatywne.

W 204 przypadkach komisje rewizyjne występowały z wnioskiem o udzielenie absolutorium, w tym wydano:
- 193 opinie pozytywne,
- 6 pozytywnych z uwagami
- 1 negatywną (podczas formułowania wniosku Komisji Rewizyjnej o udzielenie absolutorium brano pod uwagę sprawy nie związane z wykonywaniem budżetu).

W 1 przypadku komisja rewizyjna wystąpiła z wnioskiem o nieudzielenie absolutorium zarządowi i tu skład wydał opinię negatywną, z uwagi na to, iż wniosek o nieudzielenie absolutorium sformułowano przy jednoczesnym przyjęciu opinii z wykonania budżetu gminy za 2001 r., z której wynika, że Komisja Rewizyjna stwierdziła prawidłową realizację zadań nie wnosząc uwag do wykonania budżetu.

5) informacji o przebiegu wykonania budżetu gminy za I półrocze 2002 r.:
W 2002 r. wydano 207 opinii o wykonaniu budżetu gmin w I półroczu 2001 r. ( 108 opinii pozytywnych i 99 -pozytywnych z uwagami):
- Województwo Łódzkie otrzymało opinię pozytywną z uwagami,
- wśród 21 informacji powiatów o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2002r., 10 otrzymało opinię pozytywną, 11 - pozytywną z uwagami,
- miasta na prawach powiatu otrzymały 3 opinie pozytywne z uwagami.
- gminy otrzymały 94 opinie pozytywne, 80 opinii pozytywnych z uwagami.
- składy orzekające wydały 8 opinii dotyczących informacji związków międzygminnych o przebiegu wykonania budżetu za I półrocze 2002 r. - cztery były pozytywne i cztery pozytywne z uwagami.

W opiniach pozytywnych z uwagami składy orzekające stwierdziły m. in.:
• wykazana w sprawozdaniu Rb-28S z wykonania planu wydatków budżetowych suma kwot wykonanych wydatków oraz zobowiązań przekracza kwotę zaangażowania - sprzeczność z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów j.s.t. oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych (Dz.U. nr 153, poz. 1752),
• błędy w klasyfikacji budżetowej,
• nie dokonano żadnych wpłat na rzecz Izb Rolniczych przy jednoczesnym wykonaniu dochodów z tytułu podatku rolnego,
• wydatki z budżetu gminy w § 4300 zakup pozostałych usług, w rozdziale 85154 przeciwdziałanie alkoholizmowi - przeznaczono na finansowanie dyżurów aptecznych,
• w sprawozdaniu opisowym nie ujęto informacji o wszystkich zaplanowanych do realizacji inwestycjach,
• przekroczono planowane wydatki - uchybienie zasadzie wykonania budżetu określonej w art. 92 pkt. 3 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014 z późn. zm.),
• zobowiązania wymagalne w dziale 851 przekraczają planowaną w tym dziale kwotę wydatków,
• brak wzajemnej korelacji między danymi wykazywanymi w sprawozdawczości statystycznej,
• zaciągnięcie zobowiązań nie znajdujących pokrycia w planowanych wydatkach,
• niezgodność planu dotacji z wielkościami podanymi przez dysponenta budżetu państwa,
• brak zgodności kwot podanych w sprawozdaniu z podanymi w informacji opisowej,
• niezgodność planu dochodów z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych z informacją MF,
• podana kwota subwencji niezgodna z decyzją Ministerstwa Finansów,
• w sprawozdaniu Rb-33 z wykonania planów finansowych funduszy celowych nie posiadających osobowości prawnej wykazano jako przychody środki pochodzące z dotacji otrzymanej z PFOŚiGW,
• występowanie ujemnego stanu środków obrotowych w zakładach budżetowych,
• w sprawozdaniu opisowym brak danych dotyczących GFOŚiGW.

Poza tym składy orzekające najczęściej zwracały uwagę, iż:
• fakt wystąpienia zobowiązań wymagalnych wskazuje na konieczność dokonania analizy harmonogramu realizacji dochodów i wydatków opracowanego zgodnie z obowiązkiem wynikającym z treści art. 29 ustawy o finansach publicznych,
• fakt występowania w sprawozdaniu Rb-Z w wierszu E 4 w rubryce 8 zobowiązań wymagalnych winien stanowić podstawę dokonania analizy prawidłowości wykonania wydatków w zakładach budżetowych w celu ustalenia ewentualnego naruszenia dyscypliny finansów publicznych określonego w art. 138 ust. 1 pkt 8 ustawy o finansach publicznych,
• fakt wystąpienia wydatków w § 4580 pozostałe odsetki winien stanowić podstawę do dokonania przez zarząd analizy prawidłowości wykonania wydatków w jednostkach organizacyjnych j.s.t. w celu ustalenia ewentualnego naruszenia dyscypliny finansów publicznych z tytułu dopuszczenia do zwłoki w regulowaniu zobowiązań jednostki sektora finansów publicznych powodujących uszczuplenie środków publicznych wskutek zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie – art. 138 ust. 1 pkt 11 ustawy o finansach publicznych.

6) możliwości sfinansowania deficytu i prognozy kształtowania się długu publicznego:
W roku 2002 Składy Orzekające RIO w Łodzi wydały 339 opinii w sprawie możliwości sfinansowania deficytu i prognozy kształtowania się długu publicznego, w tym 330 pozytywnych, 8 pozytywnych z uwagami i 1 negatywną.
Województwo samorządowe w powyższych sprawach otrzymało dwie opinie pozytywne, miasta na prawach powiatu – pięć pozytywnych i jedną pozytywną z uwagami, powiaty – 34 opinie pozytywne, gminy – 286 pozytywnych, 7 pozytywnych z uwagami, a związki międzygminne otrzymały trzy opinie pozytywne i jedną negatywną.

Podstawą wydania opinii negatywnej było to, że:
• prognozowana kwota zadłużenia budżetu związku międzygminnego na koniec 2002 r. z tytułu ciążącego na nim zobowiązania stanowi 155,56 % planowanych dochodów budżetu na rok bieżący – co stoi w sprzeczności z obowiązującymi przepisami prawa – zgodnie z art. 114 ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 155, poz. 1014 z późn. zm.) łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60% dochodów tej jednostki.

Poza wyżej wymienionymi opiniami, na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy o finansach publicznych, wydano dwie (pozytywne) opinie o możliwości wykupu obligacji komunalnych. Dotyczyły one tej samej jednostki samorządu terytorialnego.

Składy Orzekające Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi w 2002 r. wydały łącznie 1287 opinii, w tym: 960 pozytywnych, 323 pozytywne z uwagami, 4 negatywne.


3. Działalność szkoleniowa i informacyjna.

Ustawa z dnia 7 października 1992 roku o regionalnych izbach obrachunkowych (tekst jednolity Dz.U. z 2001 roku Nr 55, poz. 577) określająca zadania rio zobowiązała izby do prowadzenia działalności informacyjnej i szkoleniowej w zakresie objętym nadzorem i kontrolą. Działalność ta prowadzona jest głównie w formie:
1. szkoleń,
2. wydawania biuletynów informacyjnych Izby,
3. innych publikacji,
4. bezpośrednich oraz telefonicznych konsultacji.

Ad. 1.

Ogółem w 2002 roku w trakcie 39 spotkań przeszkolonych zostało 1.241 osób (głównie pracowników nadzorowanych jednostek). Podobnie jak w roku poprzednim największym zainteresowaniem cieszyła się problematyka zamówień publicznych. Szkolenia z tego zakresu (14) stanowiły 36% szkoleń ogółem, zaś ich uczestnicy (386 osób) stanowili 31% osób przeszkolonych ogółem.
Prawie połowa szkoleń (18) odbyło się z inicjatywy zainteresowanych bezpośrednio jednostek samorządu terytorialnego. 13 z nich dotyczyło zamówień publicznych.

Wszystkie szkolenia odbywały się w ramach środka specjalnego działającego przy RIO w Łodzi:

- W styczniu 2002 roku Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi, odpowiadając na zapotrzebowanie zgłaszane przez przedstawicieli nadzorowanych jednostek, wystąpiła do Przewodniczących Zarządów Gmin, Miast i Powiatów z propozycją przeprowadzenia szkoleń dotyczącego zagadnień z zakresu: podatku rolnego, zwolnień i ulg w podatku rolnym, poboru podatku w formie inkasa oraz kontroli podatkowej.
Szkolenia odbyły się:
• 12 i 13 lutego w siedzibie Izby w Łodzi;
• 14 lutego w Skierniewicach;
• 19 lutego w Piotrkowie Trybunalskim oraz
• 20 lutego w Sieradzu.
Łącznie wzięło w nich udział 150 osób.

- Również w styczniu Izba wystąpiła z propozycją przeprowadzenia szkoleń dla skarbników nadzorowanych jst. w zakresie sprawozdawczości budżetowej i finansowej za rok 2001. Szkolenia w tym zakresie odbyły się odpowiednio w dniach:
• 30 i 31 stycznia w siedzibie Izby w Łodzi
• 5 lutego w Piotrkowie Trybunalskim
• 6 lutego w Skierniewicach oraz
• 7 lutego w Sieradzu.
Wzięło w nich udział 215 osób pracowników nadzorowanych jst oraz 16 inspektorów Wydziału Analiz.

- W lutym 2002 roku Izba zaproponowała Przewodniczącym Zarządów Gmin, Miast oraz Powiatów udział w szkoleniu dotyczącym problematyki kontroli wewnętrznej. Propozycja ta spotkała się z dużym zainteresowaniem – w pięciu szkoleniach wzięło udział 210 osób. Podczas spotkań omówione zostały, miedzy innymi: podstawy prawne wykonywania kontroli, obowiązki kierownika jednostki i głównego księgowego w zakresie kontroli finansowej, wewnętrzne unormowania dotyczące kontroli finansowej, rodzaje i formy kontroli wewnętrznej oraz procedury jej przeprowadzania. Szkolenia odbyły się:
• 1 marca w Skierniewicach
• 6 i 7 marca w siedzibie Izby w Łodzi
• 12 marca w piotrkowie Trybunalskim oraz
• 13 marca w Sieradzu

- W styczniu Wójt Gminy Wodzierady zwróciła się do RIO w Łodzi z prośbą o przeszkolenie pracowników urzędu w zakresie zamówień publicznych. Szkolenie odbyło się w dniu 18 lutego w siedzibie Urzędu Gminy. Wzięło w nim udział 30 osób.
- Również w styczniu z prośbą o przeprowadzenie szkolenia, tym razem w zakresie dotyczącym stosowania przepisów ustawy o rachunkowości, zwrócił się do Izby Sekretarz Powiatu Pabianickiego. Szkolenie odbyło się w dniu 14 lutego, w siedzibie Starostwa. Wzięło w nim udział 40 osób.
- 16 lutego 2002 roku, w odpowiedzi na prośbę Wójta Gminy Żelechlinek, w siedzibie Urzędu Gminy, odbyło się szkolenie dotyczące stosowania przepisów ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o zamówieniach publicznych. wzięło w nim udział 30 osób.
- 7 marca 2002 r. w siedzibie Urzędu Gminy w Wolborzu odbyło się szkolenie dotyczące zagadnień z zakresu ustawy o zamówieniach publicznych. Z inicjatywą przeprowadzenia szkolenia wystąpił Wójt Gminy. Wzięli w nim udział kierownicy jednostek organizacyjnych oraz pracownicy urzędu, łącznie 30 osób.
- 25 lutego 2002 r., w siedzibie Urzędu Gminy Lubochnia odbyło się szkolenie dotyczące problematyki stosowania przepisów ustawy o zamówieniach publicznych. Z inicjatywą przeprowadzenia szkolenia wystąpił Wójt Gminy, w szkoleniu wzięło udział 30 osób.
- 20 lutego 2002 r., w siedzibie Urzędu Miasta Łodzi, odbyło się szkolenie dotyczące obowiązującej w roku 2002 sprawozdawczości budżetowej. Z inicjatywą szkolenia wystąpił Skarbnik Miasta Łodzi. W spotkaniu wzięło udział 50 pracowników jednostek organizacyjnych miasta.
- Pod koniec stycznia 2002 r. z prośbą o przeprowadzenie szkolenia dotyczącego problematyki stosowania przepisów ustawy o zamówieniach publicznych wystąpił Wójt Gminy Rzeczyca. Szkolenie, zgodnie ze zgłoszonym zapotrzebowaniem, odbyło się w dniach 7-8 marca., w sali będącej w dyspozycji Urzędu Gminy. W spotkaniu wzięło udział 28 osób (pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych .
- W lutym 2002 r. Wicestarosta Powiatu Opoczyńskiego wystąpił z wnioskiem o przeprowadzenie szkolenia dla księgowych jednostek podległych Starostwu w zakresie: zasad rachunkowości i planów kont obowiązujących od 1.01.2002 r. w świetle znowelizowanej ustawy o rachunkowości i rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jst oraz niektórych jednostek sektora finansów publicznych oraz sprawozdawczości budżetowej za rok 2001. Szkolenie to odbyło się w dniu 21 lutego, w siedzibie starostwa. Wzięło w nim udział 30 osób.
- Z propozycją podobnego szkolenia wystąpiła również Skarbnik Powiatu Łódzkiego Wschodniego. Szkolenie to odbyło się w dniu 27 lutego, w siedzibie starostwa. Wzięło w nim udział 30 osób.
- 11 marca 2002 r. w siedzibie Starostwa Powiatowego w Łęczycy odbyło się szkolenie dot. problematyki stosowania przepisów ustawy o zamówieniach publicznych. Z inicjatywą szkolenia wystąpił Starosta Łęczycki, wzięło w nim udział 30 osób.

Szkolenie z zakresu tej samej tematyki odbyło się również:

- 14 marca 2002 r., na wniosek Wójta Gminy Czerniewice, w siedzibie Urzędu ( wzięło w nim udział 30 osób) oraz
- 22 marca w siedzibie Urzędy Miasta Tuszyna. Szkolenie to odbyło się z inicjatywy Burmistrza Miasta, wzięło w nim udział około 30 pracowników urzędu.
- W połowie marca 2002 r. Izba wystąpiła do Przewodniczących Zarządów Gmin, Miast oraz Powiatów z propozycją przeprowadzenia cyklu szkoleń dotyczących problematyki gospodarki komunalnej. W trakcie 4 spotkań omówione zostały między innymi :podstawowe zasady ustawy o gospodarce nieruchomościami, zasady zbywania nieruchomości, ceny nieruchomości oraz opłaty adiacenckie. W szkoleniach wzięło udział łącznie 80 osób. Szkolenia odbyły się:

• 11 i 12 kwietnia w siedzibie Izby w Łodzi;
• 17 kwietnia w Piotrkowie Trybunalskim oraz
• 18 kwietnia w Skierniewicach

- W kwietniu 2002 r. Wójt Gminy Rokiciny wystąpił z wnioskiem o przeszkolenie pracowników Urzędu i podległych jednostek organizacyjnych w zakresie ustawy o zamówieniach publicznych. szkolenie odbyło się w dniu 18 maja, wzięło w nim udział około 30 osób.
- We wrześniu 2002 roku Izba zaproponowała Wójtom, Burmistrzom, Prezydentom oraz Starostom nadzorowanych jednostek uczestnictwo w warsztatach przeznaczonych dla członków komisji przetargowych i kierowników samorządowych jednostek sektora finansów publicznych. Celem szkolenia było między innymi : zaprezentowanie sposobów przygotowania treści regulaminu komisji przetargowej, zapoznanie uczestników z nowymi rozporządzeniami do ustawy o zamówieniach publicznych oraz omówienie najczęściej popełnianych błędów skutkujących naruszeniem dyscypliny finansów publicznych w związku z udzielanymi zamówieniami. Seminarium złożone było z dwóch etapów. Pierwszy przeznaczony był dla szeroko pojętego kręgu osób zajmujących się problematyką zamówień publicznych w jednostkach, drugi zaś dla kierowników jednostek sektora finansów publicznych. warsztaty odbyły się w dniach; 30.09-2.10 oraz 2-3.10.2002 r. wzięło w nich udział 48 osób.
- We wrześniu 2002 r. Wójt Gminy Rzgów wystąpił z prośbą o przeprowadzenie szkolenia w zakresie stosowania ustawy o zamówieniach publicznych dla członków komisji przetargowej i kierowników jednostek organizacyjnych gminy. Szkolenie odbyło się w dniu 6 listopada. Wzięło w nim udział około 20 osób.
- Z podobną propozycją wystąpiło Starostwo Powiatowe w Wieluniu. Szkolenie, w siedzibie Starostwa, odbyło się w dniu 14 listopada, wzięło w nim udział około 20 osób.
- W październiku 2002 r. Marszałek Województwa Łódzkiego wystąpił z prośbą o zorganizowanie, w siedzibie Urzędu, szkolenia w zakresie zmian wynikających z ustawy o rachunkowości, problematyki zaangażowania wydatków budżetowych w kontekście rozwiązań księgowych i sprawozdawczości budżetowej, zamknięcia rocznego ksiąg rachunkowych. Szkolenie obyło się w dniu 18 listopada. Wzięło w nim udział 30 pracowników Urzędu i jednostek podległych województwu łódzkiemu.
- W listopadzie 2002 r. Z-ca Prezydenta Miasta Skierniewic wystąpił z prośbą o przeprowadzenie szkolenia dla radnych Rady miejskiej Skierniewice oraz naczelników wydziałów Urzędu Miasta na temat funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego w świetle obowiązujących przepisów o kontroli tych jednostek przez rio. Szkolenie odbyło się w dniu 10 grudnia wzięło w nim udział około 20 osób.
- 16 grudnia w siedzibie Urzędu Miasta Radomsko odbyło się szkolenie dotyczące problematyki zamówień publicznych. szkolenie odbyło się na wniosek Prezydenta Miasta Radomsko, wzięło w nim udział około 30 osób.


Ad. 2.
W roku 2002 Regionalna Izba Obrachunkowa w Łodzi wydała 2 biuletyny informacyjne:
1. Nr 1 - 2 w nakładzie 250 egz.;
2. Nr 3 – 4 w nakładzie 250 egz.

Wydawane przez Izbę biuletyny spełniają funkcję instruktażowo – szkoleniową oraz informacyjną. Obok artykułów problemowych zawierają informacje dotyczące zmian w ustawach, interpretacje Urzędów i Ministerstw dotyczące problemów nurtujących gminy a także informacje i analizy dotyczące przebiegu realizacji budżetów gmin. W Biuletynach dokonywano również przedruku z Informatora Zamówień Publicznych.
Autorami publikacji zamieszczanych w obu numerach byli członkowie Kolegium oraz pracownicy Izby.
Biuletyny wydawane przez RIO w Łodzi kierowane są przede wszystkim do przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego podlegających nadzorowi Izby. Część nakładu przekazywana jest do pozostałych regionalnych izb obrachunkowych, delegatury NIK w Łodzi, Urzędu Kontroli Skarbowej, Naczelnego Sądu Administracyjnego – placówki zamiejscowej w Łodzi. Pozostała część wykorzystywana jest przez pracowników Izby.
Biuletyn wydawany jest w ramach środka specjalnego utworzonego przy RIO w Łodzi.


Ad 3.
Działalność informacyjna i szkoleniowa prowadzona jest także w formie publikacji w Finansach Komunalnych – dwumiesięczniku Regionalnych Izb Obrachunkowych.

W roku 2002 w Finansach Komunalnych ukazały się następujące publikacje autorstwa pracowników RIO w Łodzi:
- Informacja o wynikach kontroli udzielania zamówień publicznych przez jednostki samorządu terytorialnego;
- Obowiązki regionalnych izb obrachunkowych wynikające z art. 28b ustawy o finansach publicznych;
- Odpowiedzialność jednostek samorządu terytorialnego za realizacje zadań kontrolnych.


Ad 4.
Należy podkreślić, iż poza wymienionymi wyżej formami prowadzenia działalności informacyjnej i szkoleniowej, w roku 2002 - podobnie jak w latach poprzednich, została utrzymana – a nawet uległa zwiększeniu – praktyka zarówno bezpośrednich spotkań jak i konsultacji telefonicznych Prezesów Izby, członków poszczególnych składów orzekających oraz inspektorów z przedstawicielami nadzorowanych jednostek, mająca na celu udzielanie porad, wyjaśnień oraz instruktażu co do prawidłowości prowadzonej przez jednostki gospodarki finansowej.


4. Działalność Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Łodzi.

W roku 2002 do Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy RIO w Łodzi zostały złożone wnioski o ukaranie 204 osób.
W stosunku do 198 osób Komisja wydała postanowienie o wszczęciu postępowania, zaś w 2 – postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania ( co do pozostałych 4 osób postanowienia o wszczęciu postępowania wydano w styczniu 2003r.)
Ogółem w roku 2002 roku, na 129 rozprawach i posiedzeniach, Komisja załatwiła sprawy dotyczące 171 obwinionych. Z tego:
- w 3 przypadkach wydała rozstrzygnięcie o umorzeniu postępowania;
- w 168 przypadkach wydała orzeczenia w kwestii winy i kary, w tym:
• 28 orzeczeń o uniewinnieniu i
• 140 orzeczeń o uznaniu winnym naruszenia dyscypliny finansów publicznych. 35 osób otrzymało karę upomnienia, 8 karę nagany. W stosunku do 97 osób Komisja postanowiła odstąpić od wymierzenia kary,

Na koniec 2002 roku pozostały do rozpatrzenia sprawy dotyczące 32 obwinionych ( w tym co do 7 osób postępowanie zostało zawieszone).

Szczegółowa informacja dotycząca działalności Komisji w 2002 roku zawarta jest w Sprawozdaniu o sposobie załatwienia wniosków o ukaranie wniesionych do Komisji Orzekającej w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych przy Regionalnej Izbie Obrachunkowej w Łodzi.


5. Działalność Komisji ds. Kontrasygnaty.

W roku 2002 nie odnotowano przypadku powiadomienia przez Skarbnika j.s.t. o odmowie kontrasygnaty czynności prawnej mogącej spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych.

6. Uwagi końcowe

Podobnie jak w latach poprzednich na działalność Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi w roku 2002 w istotny sposób rzutowała wielkość przyznanych jej środków finansowych, zwłaszcza, iż budżet na rok 2002 określony został w wysokości 84% kwoty zaplanowanej w ustawie budżetowej na rok 2001.
W przekazanej Izbie przez dysponenta ostatecznej wielkości dochodów i wydatków na 2002 rok, przyjętej w układzie wykonawczym dla Regionalnej izby Obrachunkowej w Łodzi, dysponent określił kwotę różnych wydatków na rzecz osób fizycznych w wysokości 164.437 zł. Suma ta nie zabezpieczała w pełni wydatków w § 3030 obejmującym między innymi: ryczałty dla nieetatowych członków kolegium oraz wynagrodzenia dla członków Komisji Orzekającej.
W związku z powyższym w trakcie roku, decyzją Prezesa RIO – dokonano zwiększeń w planie w tym paragrafie o łączną kwotę 7.640 zł. - ograniczając tym samym wydatki w paragrafach: wynagrodzenia, zakup materiałów i wyposażenia oraz podróże służbowe krajowe.
Na działalności Izby negatywnie odbiła się również konieczność pokrycia ze środków budżetu roku 2002 zobowiązań roku 2001 – w łącznej kwocie 12.681 zł.
Brak środków finansowych był także przyczyną ograniczania ( już na etapie planowania) przez Izbę wydatków związanych z działalnością kontrolną Izby, obejmującą koszty przejazdów oraz diet inspektorów kontroli.
Dokonywane w trakcie roku 2002 przeniesienia wydatków budżetowych możliwe były dzięki pełnomocnictwu do dokonywania przeniesień w obrębie rozdziału 75015 (dział 750), otrzymanemu na wniosek Prezesa Izby – od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

(Szczegółowa informacja na ten temat została zawarta w Sprawozdaniu z wykonania budżetu Regionalnej Izby Obrachunkowej w Łodzi za rok 2002)